Wina stołowe

Wina stołowe – wina najniższej jakości, z reguły proste, o nierozbudowanym smaku, przy produkcji których nie ma znaczenia, z jakiego powstały szczepu, z jakiego regionu pochodzą grona i jaka jest wydajność winnicy z hektara. Na etykiecie wina stołowego producent nie musi podawać żadnych informacji z wyjątkiem kraju pochodzenia, zawartości alkoholu i właściwego dla konkretnego języka określenie „wino stołowe”, czyli:

  • „vin de table” – francuskie,
  • „vino da tavola” – włoskie,
  • „vino de mesa” – hiszpańskie,
  • „vinho de mesa” – portugalskie,
  • „Tafelwein” – niemieckie, austriackie,
  • „Asztali” – węgierskie wina stołowe,
  • „table wine” – kraje anglojęzyczne (na etykietach win np. gruzińskich, macedońskich, krymskich – pojawia się angielskie nazewnictwo, aby ułatwić życie tym, którzy posługują się alfabetem łacińskim).

Na niektórych winach stołowych znajdziemy nawet informację, że winogrona zebrano w krajach UE, ponieważ wina stołowe nie muszą być robione z gron wyhodowanych w danym kraju.

Zwykle wina stołowe to niezłożone, dość płaskie i tanie wina, które przeznaczone są do codziennego spożycia. Jednak tak samo, jak wśród win jakościowych, tak i wśród win stołowych znaleźć można zarówno całkiem słabe egzemplarze, jak i zaskakujące perełki. Niestety nie ma innego sposobu niż próba na własnym podniebieniu. Przydatne w takich przypadkach są sklepy specjalistyczne, gdzie doradca z dużym prawdopodobieństwem wie, co zawierają butelki na półkach.

Jeszcze jakiś czas temu był jeden wyjątek wśród win stołowych – wina wybitne i bardzo drogie. W latach 60-tych, 70-tych, kiedy powstały supertoskany, były one najdroższymi i najznakomitszymi winami stołowymi na świecie. Wina powstały dzięki temu, że wybitni winiarze toskańscy zechcieli robić wina z innych szczepów niż dozwolone w apelacji. Kiedy winiarz „wyłamał się” z zasad apelacji, nie mógł robić win z oznaczeniem DOC. Wino takie było tym samym winem stołowym, a w najlepszym razie – regionalnym. Takim przebojem była Sassicaia, czyli supertoskan (w Polsce osiąga ceny od 700zł wzwyż) wino robione w 2008 roku z cabernet sauvignon i cabernet franc, co było w toskańskich apelacjach niedopuszczalne. Obecnie supertoskany są produktami tak prestiżowymi, że nie określa się ich mianem „vino da tavola”, ale Toscana IGT lub Bolgheri DOC. Apelacja ta powstała w latach 90-tych, aby lokalni winiarze mogli tworzyć wina jakościowe z odmian bordoskich.

Wina regionalne

Wina regionalne to takie, które pochodzą z konkretnego regionu, ale z jakichś powodów nie mogą posiąść apelacji (co nie znaczy, że w ciągu jakiegoś czasu to się nie zmieni). Aby na etykiecie znalazła się informacja, że wino należy to kategorii regionalnych, winnica producenta musi się znajdować na konkretnym obszarze (w obrębie regionu). Najczęściej powodem „nieapelacyjności” wina jest używanie szczepów niedopuszczalnych w apelacji.

Dla przykładu: producent robi wino z czystego merlota, a w apelacji, gdzie znajdują się jego winnice nie dopuszcza się czystych merlotów – wówczas jego wino będzie miało oznaczenie regionalne.

Na etykietach pojawią się wówczas następujące oznaczenia:

  • Vin de pays – na winach francuskich (pays=region);
  • IGP (do niedawna IGT) – dla win włoskich, a oznacza to Indicazione geografica protetta, czyli wino o określonym miejscu pochodzenia;
  • Landwein lub QbA (Qualitätswein bestimmter Anbaugebiete) – dla win niemieckich; nazwa oznacza, że jest to wino jakościowe pochodzące z określonego obszaru upraw;
  • Vino de la Tierra – w Hiszpanii czyli wino pochodzące z konkretnego regionu, konkretnej ziemi,
  • Vinho regional – w Portugalii, jak wyżej
  • Pecsenye bor – na Węgrzech; dosłownie oznacza „wino do smażonego mięsa” i odpowiada winom niemieckim, czy austriackim klasy landwein (zwykle zawiera 12% alkoholu, a etykieta informuje o regionie, odmianach winorośli).

Podsumowując – są to wina z konkretnego regionu, zdecydowanie wyższej zwykle jakości niż stołowe, na etykiecie zawierające miejsce pochodzenia, czyli kraj i region, zawartość alkoholu, szczepy z jakich powstaje.

Wina apelacyjne/jakościowe

Wina jakościowe (apelacyjne) – to wina, które spełniają wszystkie normy określone szczegółowo w prawie winiarskim danego kraju i regionu. Takie wina spełniają normy obowiązujące w danej apelacji, a dotyczą uprawy winorośli, bardzo ściśle określonego miejsca upraw, konkretnych odmian, z których można robić wino, wydajności z hektara, nasadzeń i sposobu winifikacji. W różnych krajach rożnie oznacza się wina mające status win jakościowych/apelacyjnych, np.:

Francja

AOC (Appellation d’origine contrôlée) – czyli oznaczenie w klasyfikacji wina, którego obecność na etykiecie gwarantuje pochodzenie wina z obszaru bardzo ściśle określonego i gwarantuje, że normy obowiązujące w tym regionie i apelacji są spełnione. Co ciekawe, we francuskich apelacjach oprócz wyżej wymienionych norm, zasadami objęte są nawet projekty etykiet.

Obecność oznaczenia AOC na etykiecie nie jest jednak gwarantem jakości wina, ponieważ wino może spełniać wszystkie normy, a być całkiem nieudane, ponieważ takie wina przechodzą kontrolę techniczną (zajmuje się tym INAO – Institut National des Appellations d’Origine), a nie są poddawane degustacji.

We Francji najwyższym poziomem jakości (i najwyższymi cenami) mogą się jednak poszczycić wina z oznaczeniami cru classe, grand cru classe, premier cru itd. Są to podziały wewnątrz konkretnych apelacji. Czyli oprócz tego, że Francja dzieli się na regiony winiarskie, regiony winiarskie na apelacje, to wewnątrz apelacji jeszcze kryje się podział szczegółowy na najbardziej znane posiadłości czy domy winiarskie. Szczegóły tych podziałów w części dotyczącej krajów i regionów.

W innych krajach Europejskich klasyfikacje win jakościowych wyglądają następująco:

Włochy

DOC (Denominazione di origine controllata) – odpowiada francuskim AOC; obecnie często zastępowane oznaczenim unijnym: DOP (Denominazione di origine protetta), które dotyczy nie tylko win, ale i innych produktów spożywczych.

D.O.C.G. (Denominazione di Orgine Controllata e Garantita) – takie oznaczenia posiadają wina włoskie najwyższej klasy, pochodzące z kontrolowanych i gwarantowanych rejonów uprawnych: w porównaniu do D.O.C. np. ilość hektolitrów uzyskanych z jednego hektara jest niższa, aby jakość wina jeszcze poprawić. Zaświadczenie DOCG wydaje się po przeprowadzeniu szczegółowej analizy technicznej oraz komisyjnej degustacji wina.

Niemcy

QmP (Qualitätswein mit Prädikat) odpowiadające wyżej opisanym klasyfikacjom rzędu francuskiej AOC. Wśród niemieckich win z predykatem wyróżnić możemy następujące stopnie jakości wina:

  • Kabinett – czyli wina z podstawowego zbioru, zwykle wytrawne lub półwytawne;
  • Spätlese – wina zbierane min. 7 dni po pierwszym zbiorze, dojrzalsze, o cięższym moszczu, często półsłodkie, choć coraz częściej robi się w ten sposób wina wytrawne;
  • Auslese – /dosł. selekcja/ wino robione z bardzo dojrzałych gron, które selekcjonuje się odrzucając niedojrzałe bądź popsute grona, może też być robione z winogron dotkniętych szlachetną pleśnią (botritis), zwykle półsłodkie lub słodkie, wytrawne to wielka rzadkość (w Polsce niespotykane);
  • Beerenauslese – /dosł. wybór z jagód/ wina z mocno selekcjonowanych gron porażonych szlachetną pleśnią, są to wina słodkie i bardzo aromatyczne;
  • TBA, czyli Trockenbeerenauslese – /dosł. wybór z podsuszonych jagód/, oznacza wino wyprodukowane z bardzo mocno selekcjonowanych jagód winorośli, które porażone szlachetną pleśnią pozostawiono na krzakach aż do momentu, gdy zyskały odpowiedni stopień podsuszenia (niemal rodzynkowa struktura), słodkie i aromatyczne;
  • Eiswein – wyjątkowe wino robione z gron dotkniętych pierwszymi przymrozkami, wyjątkowo esencjonalne, słodkie.

Podobne oznaczenia stosuje się w Austrii, Czechach, Słowacji i innych krajach środkowoeuropejskich.

Portugalia

  • DOC (Denominaçao de Origem Controlada) – podobnie jak we Włoszech czy Hiszpanii.

 Hiszpania

  • DO (Denominacion de Origen) – odpowiada francuskiej klasyfikacji AOC;
  • DOCa (Denominacion de Origen Calificada) wina z określonego regionu, od lat utrzymujące wysoką jakość; ta kategoria początkowo była zarezerwowana wyłącznie dla win z regionu Rioja, obecnie obejmuje również Priorat i wina musujące Cava;
  • DO PAGO (Denorminacion de Origen de Pago) to oznaczenie najwyższej jakości win hiszpańskich, które zarezerwowane jest dla najlepszych win z poszczególnych posiadłości, osiągających co roku bardzo wysoką jakość. Oznaczenie nie tyczy się całego regionu, jak DOC lub DOCa, ale konkretnej posiadłości i win. Wymagania wobec win i winnic o takim statusie są jeszcze bardziej zaostrzone niż w przypadku DOCa – winnica mająca oznaczenie DO Pago nie może robić żadnego wina z owoców nie pochodzących z własnych upraw.

Węgry

  • Minöségi bor – odpowiednik francuskiej AOC;
  • Különleges minöségi bor – wino jakościowe najwyższej jakości ze znakiem kontroli „Állami Ellenörzöjegy”, otrzymywane z dojrzałych lub pokrytych szlachetną pleśnią owoców, z zawartością alkoholu min. 13%, zawartości cukru min. 190g/l
  • DHC lub OEM – czyli oznaczenia Districtus Hungaricus Controllatus/ Oltalom Eredetmegjelöléssel – odpowiadają unijnym oznaczeniom takim jak włoskie DOP (Denominazione di origine protetta), które dotyczy nie tylko win, ale i innych produktów spożywczych.

Wina z nowego świata nie mają tak rozbudowanych systemów klasyfikacji – ale o tym dokładniej w dziale Kraje i regiony.

Udostępnij artykuł