Najważniejsze międzynarodowe szczepy:

Chardonnay – to jeden z najszlachetniejszych białych szczepów, a jednocześnie jeden z najbardziej giętkich i dopasowujących się do klimatu i ziemi. Uprawia się go w każdym kraju, gdzie powstaje wino. Z chardonnay powstają najlepsze francuskie wina białe, czyli Chablis (jedno z najszlachetniejszych białych win z tego szczepu, uprawiane w apelacji AOC Chablis w Burgundii na charakterystycznej glebie, dzięki której tamtejsze chardonnay zachowuje niezwykłą mineralność), a także szampany. Każdy kraj poza Europą robi białe wina jednoszczepowe właśnie z tej odmiany. Jako jeden z niewielu szczepów białych „lubi dąb”, czyli dobrze zachowuje się w beczce, lubi leżakować. Ale jednocześnie ma zwolenników jego wersja nieleżakowana. Jest to biała odmiana niezwykle niejednorodna, bo może dać wina świeże, cytrusowe albo oleiste, gęste, ciężkie. Zwykle przeciętne chardonnay (duże uproszczenie) będzie mniej kwasowe niż sauvignon blanc, bardziej oleiste i gęste niż inne odmiany białych gron, czasem też nieco mdłe, jeśli ma za niską kwasowość. Jednak w przypadku tego szczepu największe znaczenie ma pochodzenie wraz z glebą, klimatem i sposobem winifikacji. Cechą charakterystyczną są w chardonnay nuty maślane i jabłkowe.

Sauvignon blanc – francuski szczep uprawiany wszędzie na świecie, daje zwykle wina delikatne, kwaskowate i orzeźwiające, lekkie. We Francji uprawia się go w dolinie Loary, a w Bordeaux miesza się go z Semillon. W Nowym Świecie zrobił furorę jako wino jednoszczepowe. Dominujące cechy win z tego szczepu to agrest, trawa, liście porzeczki, cytrusy, niedojrzałe owoce i szparagi. To wino w przeciwieństwie do chardonnay nie lubi być leżakowane i lepiej smakuje pite jako dość młode, ponieważ z wiekiem traci swoją najważniejszą cechę, czyli świeżość. Od niedawna jego nową ojczyzną stała się Nowa Zelandia. W regionie Marlborough powstają jedne z najlepszych sauvignon blanc na świecie.

Riesling – to biały szczep o niezwykłych właściwościach, ponieważ nie da się go scharakteryzować konkretnymi cechami, jak w przypadku sauvignon. Jest jeszcze bardziej wszechstronny niż chardonnay. Może dać wina wytrawne, bardzo kwasowe, mineralne, może być typem owocowym z wyraźnymi nutami egzotycznymi, a może dać wino deserowe, zdecydowanie słodkie, ale zawsze z dobrą równowagą kwasowości. Dlatego kupując rieslinga warto określić typ wina, jaki się lubi. Pochodzenie szczepu nie jest jasne, ale najczęściej mówi się o tym, że kolebką rieslinga jest Alzacja i sąsiadująca Nadrenia. Jednak nawet w takiej bliskości uprawiane rieslingi bardzo się różnią: zasadniczo można przyjąć, że wytrawne rieslingi będą zawsze bardziej wytrawne, gdy pochodzą z Alzacji, delikatne, gdy rosły nad Mozelą, bardziej owocowe z Nowego Świata. Obecnie uprawia się go na całym świecie, więc można kupić rieslinga z Lombardii we Włoszech, z Izraela, z Australii, klasycznie z Alzacji czy znad Mozeli. Cechy klasycznych wytrawnych rieslingów to nuty cytrusów i nafty, a także mineralność.

Gewurztraminer (Traminer, Tramin) – do niedawna kojarzony z Alzacją i Niemcami. Obecnie jest szczepem coraz częściej uprawianym w Nowym Świecie i całej Europie. Jest to szczep o niezwykłym aromacie dzikiej róży, grejpfruta, korzeni i liczi. Są to cechy, które występują w traminerach z różnych miejsc świata. Można je odnaleźć zarówno w delikatnie wytrawnych czy półwytrawnych winach z tej odmiany, jak i w winach całkiem słodkich. Jest to jeden z niewielu gatunków winorośli, które dość łatwo rozpoznać. Jest tak charakterystyczny, że oprócz gorących wielbicieli, ma też przeciwników, którzy nie lubią kwiatowo-perfumowanych nut tramina.

Chenin Blanc – szczep biały, który pochodzi z Francji, gdzie obecnie uprawia się go przede wszystkim nad Loarą (kryje się w butelkach z etykietą z nazwami apelacji Vouvray, Anjou, Saumur), a obecnie uprawiany jest na całym świecie. Furorę robią jednoszczepowe wina z tej odmiany pochodzące z RPA (tu nazywa się go czasem steen), gdzie jest wiodącą odmianą białą, z której robi się nie tylko wina białe wytrawne, ale i słodkie, wzmacniane, a także winiaki. Coraz częściej można kupić chenin z Australii, Nowej Zelandii, a nawet Argentyny. W tych krajach zestawia się go chętnie z chardonnay czy semillon. Jest to szczep niełatwy do uprawy, podatny na choroby, ale dobrze się adaptujący w różnych warunkach klimatycznych. Wcześnie dojrzewa, więc bywa kwasowy, ale równie chętnie podlega botrytyzacji (poddaje się działaniu szlachetnej pleśni), można zeń osiągnąć świetne wina deserowe. Młode chenin blanc z Nowego Świata to zwykle jednak wino lekkie i przyjemne, przeznaczone do szybkiego wypicia (nie do leżakowania). Jego cechy szczególne to aromaty mokrej słomy lub wełny, miodu i wosku pszczelego.

Muscat – to biały szczep o bardzo wielu twarzach. Może dawać wina od całkiem wytrawnych (muskat ottonel) po zupełnie słodkie, czasem wzmacniane, deserowe (np. Moscatel de Setubal z Portugalii).

Nazwa muscat jest nazwą ogólną i umowną, ponieważ muskatów jest bardzo wiele. Szczep pochodzi ze starożytnej Grecji i jest jednym z najstarszych istniejących. Do dużej rodziny muskatów należą:
Muscat Blanc à Petits Grains – czyli muskat biały o małych owocach. To chyba najszlachetniejsza odmiana muskatowej rodziny. Uprawia się go na południu Francji, ale i na Krymie, jest bardzo aromatyczny i intensywny w smaku (z niego robi się eleganckie muscaty na południu Francji, we Włoszech Moscato d’Asti lekko musujące i delikatne, a w Australii wina likierowe – tu nazywa się go Brown Muscat).
Muscat d’Alexandrie, czyli muskat aleksandryjski – uprawiany na całym świecie, popularny w Hiszpanii, Portugalii, w RPA i całym Nowym Świecie; jest bardzo wydajny, ma niską kwasowość i dużą zawartość cukru – może przez to dawać wina proste, ale rzetelne, na co dzień, ale też słabe, słodkie i mdławe; dobrze zrobiony – może osiągać bardzo dobry efekt.
Muscat Ottonel – znany na Węgrzech jako muskotaly, uprawiany jest w chłodniejszym klimacie niż inne muscaty, często występuje w wersji wytrawnej – a nawet zaskakująco wytrawnej (słodkie nuty miodowo-pomarańczowe nie pojawiają się w ustach).

Bez względu na to z jaką odmianą mamy do czynienia, w jakim regionie świata powstaje, czy jest słodki czy całkiem wytrawny, muskat ma kilka cech charakterystycznych, które wyrózniają go na tle innych odmian. Dzięki nim muskat łatwo rozpoznać. Mówi się nawet o tzw. typowych aromatach muskatowych, takicg jak: skórka pomarańczowa, miód, rodzynki, kwiat lipy i sok winogronowy (to w gruncie rzeczy bardzo rzadkie w winach).

Semillon – to także biały francuski szczep. Znany obecnie dzięki obecności na arenie międzynarodowej. Najczęściej wyróżniony na etykietach win z Nowego Świata, głównie w Australii (słynny już australijski wynalazek, czyli połączenie semillon z chardonnay), RPA, Argentynie, Nowej Zelandii, w towarzystwie chardonnay, viognier, sauvignon blanc. Szczep w swojej ojczyźnie uprawiany jest w Bordeaux, a używa się go głównie do produkcji win słodkich w apelacjach Sauternes, czy Barsac. Przy produkcji win wytrawnych miesza się go z sauvignon blanc, żeby wzajemnie równoważyły się i dawały równowagę winu. Przy kwasowym, trawiastym sauvignon niezbędne są czasem cechy semillon, czyli świeże owoce, gruszki, figi i miód.

Pinot Gris – to biały szczep o bardzo ciemnych gronach, dlatego wina z pinot gris mogą mieć nieco ciemniejszy kolor niż inne białe wina. Uprawia się go w Alzacji, we Włoszech, gdzie jest niezwykle popularny pod nazwą pinot grigio, na Węgrzech znany jako szürkebarát (znane i dobre pochodzą znad jeziora Balaton), w Niemczech mówi się nań grauburgunder. Daje wina o głębszym złotawym kolorze (wyjątkiem jest północne włoskie pinot grigio), nieco pikantne, o małej zwykle kwasowości, owocowym aromacie brzoskwini i moreli.

Viognier – to szczep biały, który właśnie teraz przeżywa renesans dzięki temu, że dobrze się przyjął poza Europą. W Australii i w RPA jest często dodawany do win czerwonych po to, by zapewnić winu więcej świeżości, aromatu i łagodności. Jest to jeden z lepiej rozpoznawalnych szczepów ze względu na szereg kwiatowych nut w aromacie. Dzięki furorze, jaką zrobił właśnie w Nowym Świecie uprawia się go więcej także w Europie. Jego cechy charakterystyczne to właśnie aromaty kwiatów, gruszek, miodu, lipy, pigwy, gałki muszkatołowej oraz niska kwasowość.

Pinot Blanc – czyli biały pinot zwany w krajach niemieckojęzycznych weissburgunder, a w północnych Włoszech pinot bianco. Stosunkowo dużo sadzi się go w Alzacji (20% areału), daje wina owocowe, lekkie o niskiej kwasowości z wyraźnym maślano-orzechowym aromatem, pasujące doskonale do owoców morza. Pinot blanc daje też zwykle wina o niewysokiej zawartości alkoholu.

Znane i ważne – wizytówki swoich krajów

Arinto – biały szczep o świetnie zrównoważonej kwasowości. Dzięki temu jest niezwykle orzeźwiający i świeży. Uprawia się go przede wszystkim w Portugalii i robi tu furorę tworząc wina idealne na upały. To kwintesencja cytrusowości wśród win białych.

Alvarinho – białe winogrona uprawiane na półwyspie iberyjskim: w Hiszpani na północy (Rias Baixas), a w Portugalii jest szczególnie popularna w Vinho Verde. Jest to szczep używany do produkcji najszlachetniejszych zielonych win, jako że sam uchodzi za niezwykle szlachetny. Jest jednym z najlepszych towarzyszy ryb i owoców morza. Jest aromatyczny, średnio kwasowy z charakterystyczną gruszkową nutą.

Grüner Veltliner – to wśród białych win numer jeden w Austrii. Prawie połowa areału winnic tego państwa to dumny grüner veltliner. Nazwa szczepu jest na tyle sugestywna, że wydaje się oddawać charakter wina. Daje wina świeże, mineralne, pikantne, czasem trochę szczypiące w język z nutą białego pieprzu i ananasa. Jako wino młode jest serwowane w austriackich heurigerach (gospoda, w której serwuje się tegoroczne (dosł. heurig) wino własnej produkcji i określony rodzaj dań), ale daje się także wlać do beczki i leżakować. Grünera pod nazwą veltlínské zelené robi się w Czechach i Słowacji.

Macabeo (w regionie Rioja znane raczej jako viura) – szczep znany na południu Francji i w Hiszpanii. Daje wina aromatyczne, bardzo owocowe o całkiem niskiej kwasowości. Bardzo ciekawe są wina z tego szczepu pochodzące z regionu hiszpańskiego Rioja. Tu nazywa się ten szczep viura. Kiedy lato jest chłodniejsze viura staje się bardziej kwasowa i mniej aromatyczna.

Furmint – to biały szczep, który jest jednym z najbardziej oczywistych na Węgrzech. Tu robi się z tego szczepu fenomenalne tokaje długo starzone i bogate w cukier albo wina codzienne – lekkie, młode, kwasowe, do spożycia na duży upał. Jest to szczep, który może się przeobrazić właśnie dzięki mieszaniu z innymi gatunkami i dzięki leżakowaniu. Żeby go poznać od początku do końca – trzeba popróbować młodziutkich lekkich tokajów, które gaszą pragnienie dzięki kwasowości i świeżości, a potem kolejno zgłębiać jego naturę pijąc tokaje aszu.

Sylvaner – odmiana biała, znana obecnie dzięki uprawom w Alzacji i Niemczech. Niegdyś główny niemiecki szczep, obecnie stracił na znaczeniu. Rzadko daje wina wybitnie dobre – może jedynie we Frankonii (Niemcy) z odpowiednią równowagą i kwasowością. Zwykle pije się je młode i nie poddaje starzeniu, wtedy są lekkie, rześkie i kwasowe. Dobre do owoców morza.

Trebbiano – biały szczep włoski, we Francji znany jako ugni blanc (robi się zeń brandy, koniaki i armaniaki), ale

obecnie jednoznacznie kojarzony właśnie z Włochami i wakacjami we Włoszech. Proste trebbiano, jak montepulciano czy sangiovese można kupić w każdym sklepie. Szczep jest bardzo wydajny, daje wina dość neutralne, o łagodnym, mało intensywnym aromacie owocowym, niewysokiej zawartości alkoholu i uniwersalnym zastosowaniu kulinarnym. Wchodzi w skład bardzo wielu białych win włoskich (1/3 produkcji białych gron w kraju), a najpopularniejszym z nich jest Orvieto DOC i Trebbiano d’Abruzzo DOC.

Verdejo – to szczep hiszpański, który dotarł na półwysep iberyjski prawdopodobnie z Afryki Północnej. Niegdyś był używany głównie do robienia ciężkich win utlenionych à la sherry. Jednak w latach 70-tych Marques de Riscal zaczął robić z verdejo świeższe i lżejsze wina, a w latach 80-tych powstała apelacja w regionie Rueda, gdzie właśnie z verdejo robi się do dziś wina o charakterystycznym melonowym posmaku i intensywnym aromacie.

Verdicchio – włoski szczep uprawiany najczęściej w centalnej części kraju. Daje zwykle bardzo rześkie, cytrusowe wina, często mocno kwasowe wina, ale w apelacji np. Verdicchio Castelli di Jesi potrafi dać o wiele głębsze, bardziej złożone, lepiej zrównoważone i bardziej owocowe. Nazwa pochodzi od słowa verde oznaczającego kolor zielony i nawiązuje do zielonkawych refleksów charakterystycznych dla tej odmiany.

Vermentino – odmiana biała zbliżona do szczepu malvasia. Daje wina żywe, orzeźwiające, znana w Toskanii, Ligurii i na Sardynii. Tutejsze vermentino to bardzo przyjemne odświeżające wina na upały. Charakterystyczne cechy lubiącego bliskość morza szczepu to limonka, kwiaty i delikatne ziołowe niuanse.

Vernaccia – szczep włoski, który ma własna apelację w Toskanii, czyli Vernaccia di San Giminiano.
Nie są to wina wybitne, ale na pewno ciekawe, o aromacie migdałów, ziół i korzeni, a czasem koszonej trawy. Miewa posmak metaliczny. Nie wolno pomylić wina z Toskani z sardyńskim Vernaccia di Oristano, ponieważ jest to wino mocne, długo leżakowane, przypominające hiszpańską sherry.

Roussanne – szczep biały znany przede wszystkim z Francji, z doliny Rodanu. Coraz częściej uprawia się go w Kalifornii i Australii. Wina, które daje, są winami ciężkimi, pełnymi, o orzechowo, migdałowym aromacie z charakterystyczną nutą herbaty. W ciepłym klimacie albo przy wyjątkowo gorącym lecie daje wina o aromacie miodu.

Marsanne – szczep doskonale znany każdemu, kto lubi wina z północnej Doliny Rodanu, tu robi się z niego wina Crozes Hermitage, Hermitage i St. Joseph. Daje wina o aromacie gruszek, orzechów i ziół. Dłużej leżakowane może się rozwijać i dać nuty miodowo-pigwowe oraz migdałowo-marcepanowe. Jest ciekawą odmianą często mieszaną z roussanne.

Muscadet lub Melon de Bourgogne – biały szczep, którego nie wolno mylić z muskatem, ponieważ nie mają żadnych wspólnych cech. Znany z doliny Loary, ma własną apelację AOC Muscadet. Daje wina rześkie, delikatne, czasem zbyt kwasowe, o aromacie warzywnym, zielnym o lekko słonym posmaku. Wyjątkowość tych win bierze się stąd, że często długo pozostaja w kadzi fermentacyjnej i dojrzewają pod „płaszczem” drożdży. Wina z muscadet są jednymi z takich białych win, które nie mają żadnego potencjału starzenia – trzeba je wypić najpóźniej w drugim roku po butelkowaniu. Są dość rzadkie w Polsce i pożądane przez koneserów.

Fiano – szczep biały uznawany za niezwykle szlachetny, uprawiany głównie na południu Włoch (Kampania). Daje wina o brzoskwiniowym posmaku i aromacie prażonych orzechów.

Arneis – do niedawna ten biały szczep piemoncki stosowano głównie jako dodatek do Barolo i win na bazie nebbiolo. Obecnie coraz częściej pojawia się jako baza do wina jednoszczepowego. Główne cechy win z tego szczepu to migdały, chmiel i dojrzałe brzoskwinie. Najbardziej znane wina z tego szczepu to wina z apelacji Roero Arneis DOC.

Pedro Ximénez – szczep biały pochodzący znad Renu (sadzonki na południu Hiszpanii posadził w swojej posiadłości żołnierz niemiecki Peter Siemens=Pedro Ximenez), z którego robi się w Hiszpanii jedne z najsławniejszych win wzmacnianych, czyli słodkie sherry i malagę. Bardzo szybko dojrzewa i ma cienką skórkę, więc szybko pozbywa się wody z gron. Ma też bardzo wysoką zawartość cukru w gronach stąd jego przydatność do tworzenia deserowych wzmacnianych win. Wina, które zeń powstają są zwykle gęste, słodkie i kremowe (deser sam w sobie).

Colombard – francuska biała odmiana, którą coraz częściej uprawia się w Kalifornii i w Australii. Daje wina proste i nieco cierpkie. Niegdyś używano go do produkcji koniaków i armaniaków.

Malvasia – szczep, a właściwie rodzina szczepów białych, wywodzących się ze starożytnej Grecji, uprawiany głównie w rejonie basenie morza Śródziemnego. Z użyciem szczepu malvasia (zwanego na Maderze malmsey) powstaje wzmacniane wino madera. W wersji wytrawnej powstają z niej wina o charakterystycznym aromacie migdałów. Czasem dodaje się ją podczas produkcji słodkich win Vin Santo.

Loureiro – biały szczep uprawiany głównie w Portugalii. Z niego powstają coraz bardziej znane na świecie vinho verde, czyli świeże lekkie wina lekko perliste, doskonałe do ryb i owoców morza, niskoprocentowe, pite przez Portugalczyków na co dzień. Są cytrusowe, rześkie, kwasowe i bardzo dobre na upał. Często przy produkcji vinho verde do loureiro dodaje się arinto i trajadura.

Palomino Fino – bez tego białego szczepu nie byłoby sherry. Uprawia się go przede wszystkim właśnie w hiszpańskim regionie Jerez, jest wydajny i nie nadaje się do win niewzmacnianych, ponieważ ma zbyt niską kwasowość. W RPA robi się zeń brandy.