Szczep winny to po prostu odmiana winogron. To właśnie ona ma decydujący albo niebagatelny wpływ na ogólny kształt wina: jego smak, aromat, zdolność starzenia, a także przeznaczenie gastronomiczne.
To zupełnie tak samo, jak z gatunkiem jabłek, bo jedne są dobre do pieczenia, inne znakomicie nadają się na sok, a jeszcze inne najlepiej po prostu schrupać zaraz po zerwaniu z drzewa (i umyciu oczywiście). Podobnie, jak z odmianami ziemniaków – jedne smakują lepiej użyte do placków, inne dobrze się sprawdzą do gotowania w całości.
W przypadku odmiany winorośli, jej przeznaczenie i charakter mają jeszcze większe znaczenie. Żeby uzyskać lekkie, przyjemnie owocowe wino raczej żaden winiarz nie zabierze się do tego biorąc na warsztat cabernet sauvignon czy shiraz.
Oczywiście o kształcie wina decyduje naprawdę wiele różnych czynników, ale odmiana, jaką sadzi właściciel winnicy na pewno kierunkuje jego poczynania bardziej niż cokolwiek innego, może z wyjątkiem klimatu, w którym ma winnicę, ponieważ to czynnik, na który winiarz nie ma już wpływu.
Szczep winorośli jest także pierwszym czynnikiem, który zaczyna interesować początkującego nawet pasjonata wina. Zaczyna bowiem zauważać, że wina z merlota albo z jego przewagą niemal zawsze mu smakują, a z innymi bywa różnie. Zauważa, że jeśli kupi wino z regionu Rioja, będzie zadowolony, a chianti raczej nie spełnia jego oczekiwań. Może wówczas wyciągnąć wniosek, że charakter tempranillo (główny szczep w Rioja) odpowiada mu bardziej niż sangiovese (główny szczep w Toskanii, gdzie robi się chianti).
Szczepy dzielimy zasadniczo na białe i czerwone. Jest to ich najbardziej kluczowy podział, ponieważ od barwy owoców danego szczepu zależy kolor wina (tylko wyjątkowo z ciemnych gron robi się białe wina), a co za tym idzie jego smak, aromat i przeznaczenie kulinarne. Dla uproszczenia nazywamy szczepem białym także te odmiany, które mają szaroróżowy kolor owoców, ale dają wina białe (np. pinot gris czy gewürztraminer).
Zdobywanie wiedzy na temat szczepów winnych, a także próbowanie win na nich opartych, są na pewno pierwszym ważnym etapem poznawania tego szlachetnego trunku.
