Sycylia
Sycylia to włoska wyspa, której tradycje winiarskie sięgają kilku tysięcy lat wstecz. Jest znana głównie z jednego z lepszych win wzmacnianych na świecie, czyli z Marsali, ale coraz częściej wszyscy wielbiciele wina kojarzą takie szczepy jak czerwone nero d’Avola czy białe grillo lub inzolia (białe są odmianami starożytnymi), a producenci tacy jak Planeta czy Donnafugata są już nazwami prestiżowymi.
Nero d’Avola to szczep czerwony porównywany często z syrah, czy shirazem. Daje wino o głębokim ciemnym kolorze, aromatyczne, dość treściwe i ciężkie, lubiące upływ czasu. Dzięki sporej zawartości tanin i kwasowości jest właśnie winem o dużym potencjale starzenia.
Inzolia to szczep biały używany zarówno do robienia win białych, często łączony z chardonnay, jak również do produkcji marsali. Daje wina o charakterystycznym orzechowym posmaku i aromacie.
Znany także w Toskanii jako ansonica i na południu Włoch.
Grillo to kolejny starożytny szczep wykorzystywany także do robienia marsali, daje win żywe, cytrusowe, o lekkim ziołowym aromacie, a kiedy poleży w beczce staje się nieco bardziej aromatyczny i lekko pieprzny. Nazwa szczepu oznacza dosłownie „konika polnego”.
Catarratto – to kolejny kojarzony z Sycylią szczep, który daje winom delikatną kwasowość i jest używany do produkcji marsali, a jest najpewniej potomkiem garganega.
Ponadto na Sycylii robi się dużo win ze szczepów międzynarodowych. Bardzo popularne jest sycylijskie syrah albo chardonnay. Lokalne szczepy takie jak inzolia czy grillo świetnie łącza się z chardonnay.
Tutejsze jedyne DOCG to Cerasuolo di Vittoria, które robi się na południowym wybrzeży także w wersji classico o większych wymaganiach co do starzenia. Powstaje ono z 50-70% nero d’Avola oraz 30-50% frappato. Frappato to szczep prawdopodobnie spokrewniony z sangiovese, który jako szczep dający wina średnio zbudowane – nieco łagodzi dość mocną, czasem nawet agresywną naturę nero d’Avola
DOC Sycylii:
Marsala – to oczywiście najbardziej znana marka sycylijska. Robi się ją na zachodnim wybrzeżu wyspy. Są to wina wzmacniane, produkowane podobnie do hiszpańskiej sherry. Niegdyś używane głównie w kuchni, teraz zdobywają fanów
Plakat reklamowy Florio – jednego z najstarszych producentów marsali
wśród wielbicieli win wzmacnianych. Na szczególną uwagę zasługują wytrawne warianty tego trunku.
Marsala może być wytrawna – secco, półwytrawna – semisecco i słodka – dolce.
Według koloru dzieli się Marsalę na: bursztynowe (ambra), złote (oro), rubinowe (rubino)
Marsala robi się z następujących szczepów:
grillo, inzolia, catarratto (dla rodzaju ambra i oro)
perricone, nerello calabrese (dla typu rubino)
Ze względu na czas dojrzewania marsalę dzieli się na:
Fine min.17%alk. i rok dojrzewania
Superiore min. 18% alk. i 2 lata dojrzewania
Superiore Riserva – starzona 4 lata
Vergine Soleras – starzona 5 lat
Vergine Soleras Riserva – leżakuje 10 lat
Niektórzy producenci robią jeszcze wina, które można określić jako wariacje na temat marsali:
Cremovo (80% marsala z dodatkiem żółtek lub kawy)
Vino aromatizzato alla Mandorle (wino na bazie marsali o smaku migdałowym przypominające w samku likier amaretto)
Moscato di Pantelleria (Passito di Pantelleria albo Pantelleria) – to apelacja win z małej wyspy Pantelleria leżącej daleko na południe niemal u stóp Afryki. Wino, które tytułuje się tym DOC rzadko powstaje z moscato, a częściej z miejscowej odmiany zwanej zibibbo, która daje wina bardzo zbliżone w charakterze do moscato. Wówczas na etykiecie częściej można zobaczyć nazwę Passito di Pantelleria.
Słodkie wina w tym moscato z wyspy Pantelleria pije się tradycyjnie na Sycylii dnia 13 kwietnia w dzień św. Marcina i wszyscy uznają,je za tradycyjny sycylijski trunek, o delikatnym słodkim smaku, pięknym bogatym aromacie i złocisto-bursztynowym kolorze.
Etna – to apelacja mieszcząca się na wschodniej Sycylii woków wulkanu Etna. Jest to apelacja dla win czerwonych, białych, także musujących i różowych. Ciekawe, dość ciężkie i aromatyczne wina świetnie pasujące do miejscowej kuchni. Używa się tu czerwonych szczepów z rodziny nerello i białych: catarratto i carricante.
Pozostałe DOC Sycylii to: Alcamo, Contea di Sclafani, Contessa Entellina, Delia Nivolelli, Eloro, Erice, Faro, Malvasia delle Lipari, Mamertino di Milazzo (Mamertino), Menfi, Monreale, Noto, Riesi, Salaparuta, Sambuca di Sicilia, Santa Margherita di Belice, Sciacca, Sicilia, Siracusa, Vittoria
IGT: Camarro, Colli Ericini, Fontanarossa di Cerda, Salemi, Salina, Valle Belice
Sardynia
To wyspa włoska, która mocno podkreśla swoja odmienność kulturową. Te różnice między wyspą a Włochami kontynentalnymi odzwierciedlają także wina. Uprawia się tu wiele szczepów lokalnych, które najpewniej pochodzą z Hiszpanii. Oczywiście część szczepów to takie, które sadzili jeszcze Fenicjanie, ale duma mieszkańców wyspy, czyli cannonau – które jeszcze do niedawna uwazano za tutejszą odmianę hiszpańskiego garnacha, ale nowe wyniki badań sugerują jesnak pochodzenie lokalne szczepu.
Większość tutejszych win to wina białe, stąd niczym dziwnym nie jest, że jedynym DOCG na Sardynii jest Vermentino di Gallura. Apelacja mieści się na północy wyspy i powstają tu wina białe ze szczepu vermentino (95%) w wersji podstawowej lub superiore, a także musujące w obu odmianach: frizzante i spumante oraz słodkie lub słodkawe, czyli vendemmia tardiva (późny zbiór) i passito. Podstawowe cechy szczepu to jasny kolor z zielonkawymi refleksami, kwiatowo-zielny aromat i miękkość na języku.
Najbardziej znane i godne uwagi DOC Sardynii to:
Cannonau di Sardegna – dla win czerwonych z wspomnianego już wyżej szczepu cannonau. Robi się te wina na wschodzie i południu wyspy.
Powstają tu wina czerwone, także typu classico i riserva, oraz passito i liquoroso.
Z cannonau robi się także wina różowe.
Vermentino di Sardegna – to po prostu apelacja dla vermentino, które robi się na całej wyspie. Wino jest świeże, pasuje do tutejszej kuchni, a może nawet do każdej kuchni z owocami morza na czele. W porównaniu z Vermentinio di Gallura, które jest zwykle bogatsze, bardziej złożone, powstaje tu wiele win całkiem prostych, ale zwykle przyjemnych w odbiorze.
Vernaccia di Oristano – to z kolei zupełnie inny rodzaj wina robiony na zachodniej Sardynii wokół miasteczka Oristano w prowincji Cagliari.jest to wino produkowane jak sherry i bardzo je przypominające. Ma złoto-bursztynowy kolor i charakterystyczny migdałowy posmak.
DOC Sardynii: Alghero, Arborea, Cagliari, Campidano di Terralba o Terralba, Carignano del Sulcis, Girò di Cagliari, Malvasia di Bosa, Malvasia di Cagliari, Mandrolisai, Monica di Cagliari, Monica di Sardegna, Moscato di Cagliari, Moscato di Sardegna, Moscato di Sorso-Sennori, Nasco di Cagliari, Nuragus di Cagliari, Sardegna Semidano.
IGT: Barbagia, Colli del Limbara, Isola dei Nuraghi, Marmilla, Nurra lub Nurra Algherese, Ogliastra, Parteolla, Planargia, Provincia di Nuoro lub Nuoro, Romangia, Sibiola, Tharros, Trexenta, Valle del Tirso, Valli di Porto Pino.
