Wina węgierskie

Węgry to kraj o bardzo długiej tradycji winiarskiej, której początki sięgają bodaj 2000 lat wstecz. Jest to jeden z najważniejszych producentów wina, jeśli nie najważniejszy, w Europie Środkowej. Najważniejsze jest, że na Węgrzech uprawia się szczepy typowe dla regionu, a do tego powstają tu wina, którym kraj zawdzięcza swoją największa sławę, czyli tokaje.

Ażeby lepiej poruszać się po półkach z winami węgierskimi przyda się nam kilka terminów, które są kluczowe, by nie mieć w domu wielkiej niespodzianki.

szőlő – winogrona
bor – wino
aszok – beczka
édes – słodkie
száraz – wytrawne
vörös bor – czerwone wino
félédes – półsłodkie
félszáraz – półwytrawne
fehér bor – białe wino

Szczepy uprawiane na Węgrzech

Białe:
Olaszrizling (w innych regionach Europy znane jako laški rizling, riesling italico czy przede wszystkich welschriesling) – to szczep oczywiście znany w wielu krajach europejskich, ale na Węgrzech święci triumfy. Powstają zeń wina dość pełne, lubiące dąb, dobre po 2-3 latach od zbiorów, z dobra kwasowością.

Rieslingszilvani (müller-thurgau) – to szczep dobrze znany w Niemczech i Austrii, a także w Czechach i Słowacji. Daje wina owocowe, proste, przyjemne w piciu, niezbyt kwasowe i bardzo uniwersalne.

Muscotály (muscat ottonel) – to odmiana muskata spotykana w wersji wytrawnej, półwytrawnej i mniej lub bardziej słodkiej. W nosie typowe cechy odmian muskatowych, czyli kwiaty lipy, miód, dojrzałe owoce, a w ustach zwykle lekkie, niezbyt złożone i bogate.

Hárslevelű (na Słowacji – lipovina, lipovinka) – zwany też Lindenblättriger, ponieważ liście tej odmiany mają charakterystyczny kształt podobny do lipowych liści. To odmiana pochodząca z Kotliny Karpackiej, bardzo ważna na Węgrzech, a szczególnie w Tokaju. Powstają zeń zarówno proste tokaje typu semi-sweet, jak i doskonałe, złożone i bogate tokaje typu szamorodni, czy w towarzystwie furminta, tokaje aszú. Zawsze daje winom charakterystyczną miodowo-korzenną nutę.

Furmint – to nr 1 jeśli chodzi o tokajskie wina białe. Jest to szczep pochodzenia najpewniej węgierskiego o szerokim wachlarzu możliwości, jeśli chodzi o wina, jakie się zeń produkuje. Jest to szczep późno dojrzewający, wydajny i dający wina o wysokiej kwasowości. Jeśli młody i świeży może świetnie orzeźwiać. Jednak łatwo w odpowiednich warunkach poddaje się działaniu szlachetnej pleśni, a wtedy jest podstawą najbardziej znanych win węgierskich, czyli tokajów.

Szürkebarát (pinot gris) – szczep międzynarodowy przechrzczony na Węgrzech. Dobrze przyjął się szczególnie nad Balatonem. Daje wina delikatne, subtelnie aromatyczne, bardzo ciekawe, o sporym cukrze resztkowym, ale z dobra równowagą.

Zöld Veltelini (grüner veltliner) – znany austriacki szczep, trochę ziołowy, cytrusowy i pikantny w swojej najlepszej odsłonie z austriackiego regionu Wachau. Na Węgrzech chętnie uprawiany głównie w regionie Sopron.

Irsai Olivér – szczep węgierski w charakterze nieco przypominający muskata. Wcześnie dojrzewa, daje bardzo przyjemne w odbiorze wina.

Leányka – typowo węgierski szczep, choć pochodzi dokładnie z Transylwanii i Moładawii, znany jest tam jako fetească albă. Uprawia się go z dużym powodzeniem w regionie Eger i Mátraalja, choć nie tylko. Daje wina aromatyczne, trochę kwiatowe, subtelne, choć proste.

Királyleányka – krzyżówka leányka i grasă, nieco bardziej szlachetna, dająca ciekawsze wina, bardziej złożone, świeże, wdzięczne. Szczep także pochodzi z Rumunii i tam nazywa się fetească regală. Świetnie się sprawdza w mieszankach i solo.

Ezerjó – endemiczny, rzadko spotykany szczep, znany obecnie głównie głównie w regionie Mór, a używany do robienia deserowych słodkich win.

Cserszegi fűszeres – szczep węgierski biały uzyskany ze skrzyżowania irsai olivér i roter traminer. Ma wysoką wydajność, jest mniej wrażliwa na zimno, dużą zawartość cukru. Daje wina delikatnie wytrawne i półwytrawne, nieco pikantne i aromatyczne, o charakterystycznym korzennym bukiecie.

Juhfark – endemiczny, ciekawy szczep węgierski, rzadko spotykany, obecnie przede wszystkim w regionie Somló.

Sarga Muskotály – to szczep z rodziny muskatów, zwana też muscat lunel, yellow muscat, czyli po prostu muskat żółty. Wina z tego szczepu mają aromat miodowy, owocowy, przyjemny smak nawet w wersji rzadszej, czyli wytrawnej.

Kéknyelű – biały rzadki już szczep endemiczny dający wina o charakterystycznym korzenno-dymnym aromacie.
Ponadto powstaje tu sporo win białych ze szczepów znanych na całym świecie, czyli chardonnay i sauvignon blanc czy gewürztraminer.

Czerwone:

Kékfrankos (blaufränkisch, frankovka) – chyba najbardziej znany czerwony szczep kojarzony z Węgrami. Pochodzi prawdopodobnie ze środkowej Europy. W Austrii znany jako blaufränkisch, w Czechach i na Słowacji jako frankovka. Jest szczepem późno dojrzewającym, ciepłolubnym, dającym wina dość lekkie, nieco kwasowe. Często używany do mieszanek, w tym najbardziej znaną mieszanką, w której występuje jest Egri Bikavér.

Kadarka – najbardziej popularny szczep na Węgrzech, prawdopodobnie stąd pochodzący. Uprawiany na całych Bałkanach. Ma owocowy charakter z charakterystyczną korzenną nutą, wchodzi w skład Egri Bikavéra.

Blauer Zweigelt (rotburger) – znany czerwony szczep, typowo austriacki, o charakterystycznym czereśniowym posmaku, lekki, przyjemny, jeśli młody. Świetnie znosi kontakt z beczką, łagodnieje i nabiera ciała oraz waniliowego niuansu.

Kékoporto (portugieser lub po prostu oporto) – to kolejna odmiana typowa dla Węgier i całej Europy środkowej. W Niemczech powstają z niego lekkie czerwone i bardzo ciekawe choć proste wina różowe. Także wchodzi w skład Egri Bikavéra.
Ponadto sporo win czerwonych to wina wyprodukowane ze szczepów wszędzie uprawianych, takich jak merlot, cabernet franc, cabernet sauvignon, czy pinot noir.

Regiony winiarskie Węgier (od północnego zachodu)

1.Sopron – najbardziej na zachód wysunięty region węgierski graniczący z Austrią, wrzynający się w okręg winiarski Burgenland. Rozciąga się na południe od austriackiego Neusiedlersee (Jezioro Nezyderskie).
Klimat tutejszy jest dość chłodny i wilgotny, ze słoneczną jesienią, łagodną zimą i deszczowym latem.
To jeden z najstarszych regionów winiarskich w kraju. Niemal każdy rolnik uprawia tu winorośl, ma piwnicę i licencję na produkcję i sprzedaż win. Panują tu także ciekawe zwyczaje, dzięki którym wiadomo, jakie wino jest aktualnie w sprzedaży. Sosnowe gałązki wywieszone na bramie, czy szyldzie oznaczają, że młode wino wchodzi do sprzedaży. Wiązka słomy oznacza, że stare wino wyprzedano, a białe i czerwone wstążki oznaczają odpowiednio, że w sprzedaży aktualnie jest białe lub czerwone wino. Są to w tym regionie ogólnie rozumiane symbole.
Warto zwrócić uwagę na wina z kékfrankosa, merlota i zweigelta.

2.Północna Kraina Naddunajska, którą tworzą:

Pannonhalma-Sokoróalja, Aszár-Neszmély, Mór, Etyek-Buda

Pannonhalma – to region leżący na wschód od Sopron, w północno-wschodnich Węgrzech. W tym regionie powstał najstarszy klasztor benedyktyński Pannonhalma i to właśnie Benedyktyni sadzili tu pierwsze winorośle i produkowali wino (są o tym wzmianki w akcie fundacji klasztoru). Tradycje winiarskie łączą się więc z klasztorem aż do XIX w., kiedy inni rolnicy osiedlili się w pobliżu i próbowali się z trudną sztuką uprawy winorośli. Działania te przerwała plaga filoksery i region odzyskał dawny blask dopiero pod koniec XX w., kiedy nadano mu prawa regionu winiarskiego.
Region ten charakteryzuje się łagodnym, umiarkowanie suchym i ciepłym klimatem. Robi się tu wina z przede wszystkim z białych odmian. Najpopularniejszy jest olaszrizling, irsai olivér, müller-thurgau (rieslingszilvani) oraz chardonnay i traminer. Niegdyś powstawało tu dużo rieslinga reńskiego (rajnai rizling) winifikowanego tak, by miał zupełnie inny, oksydacyjny charakter. Teraz jest coraz mniej popularny, a wina z regionu maja raczej charakter prostych, rześkich, codziennych i uniwersalnych win.

Ászár-Neszmély – to region leżący bezpośrednio na wschód od Pannonhalma, o którego sławę zabiegała sławna rodzina magnacka Esterházy (modelowa winnica i winiarnia powstała w połowie XIX w. w Csákvár).
To region o umiarkowanym kontynentalnym klimacie, z dość rzadko występującymi wiosennymi przymrozkami, w którym głównie robi się wina białe. Maja opinie win dość kwasowych, rześkich, tzw. typu północnego.
Robi się tu wina białe lekkie i aromatyczne z müller-thurgau, uniwersalne, pasujące do wszystkiego z olszrizling, subtelne, przyjemne o delikatnym bukiecie z leányka oraz ostre i kwasowe z ezerjó.
Ponadto uprawia się chardonnay, zöld veltelini, cserszegi fűszeres, muskat ottonel oraz királyleányka.

Mór – to region leżący na południowy wschód od Ászár-Neszmély. To także region o bardzo starych tradycjach, ale dopiero w XVIII w. nastąpił rozkwit tutejszych winnic po zniszczeniach, jakie przyniosły wojny tureckie. XIX w. przyniósł regionowi największą chwałę, szczególnie dzięki stary gronom ezerjó, z których robiono słodkie pyszne wina, ustępujące jakości i cenie tylko tokajom z najwyższej półki. Dlatego w 1901 roku odseparowano region od Neszmély, do którego wcześniej przynależał.
Uprawia się tu po dziś dzień najwięcej gron ezerjó, a w następnej kolejności chardonnay, riesling reński, rizlingszilvani, sauvignon blanc, szürkebarát i tramin.
W ostatnich latach sława ezerjó nieco zbladła, ponieważ to szczep wymagający, skłonny do gnicia, więc wczesny zbiór, by temu zapobiec, sprawia, że wina mają nieprzyjemną cierpkość i kwasowość. Trzymane na krzaku do późnych zbiorów

dają słodkie lub półsłodkie wina, niezbyt treściwe, ale przyjemne.
Coraz częściej winiarze stawiają na odmiany leányka i királyleányka oraz muskat ottonel.

Etyek-Buda – to kolejny region Krainy Naddunajskiej Północnej. Nie ma nic wspólnego z dawnym regionem Buda. Etyek-Buda to stosunkowo młody region winiarski, choć na stokach gór Buda winorośl uprawiano jeszcze za czasów dynastii Arpadów.
Po smutnych latach komunistycznych rządów, kiedy w regionie robiło się słabe wina musujące, wskrzeszono region w 1990 roku. Wcześniej w regionie Etyek dominowała stara biała odmiana schlamper, a w regionie Buda czerwona kadarka. Obecnie region specjalizuje się w białych winach z olaszrizlinga, chardonnay, szürkebarát i sauvignon blanc. Dzięki glebom region Etyek jest nadal najlepszym źródłem winogron na wina musujące.
Ponadto warto odwiedzić region ze względu na piękne zabytki architektury, jakimi są piwnice wykute w porowatym wapieniu, z najpiękniejszą chyba w miejscowości Kecskegodor.

3.Balaton, który tworzą:

Somló, Balatonfüred-Csopak, Balatonfelvidék, Badacsony, Balatonmelléke, Balatonboglár

Somló – to region nieco oddalony od samego jeziora na północny zachód, w odróżnieniu od pozostałych subregionów Balatonu.
To wietrzny region, umiarkowanie ciepły, ale dobre nachylenie stoków i wulkaniczne gleby poprawiają warunki dla uprawy winorośli.
Uprawia się tutaj tylko białe szczepy: chardonnay, ezerjó, furmint, hárslevelű, juhfark, olaszrizling, reński rizling, rizlingszilvani oraz tramin.
Wina z tego regionu nie są zbyt interesujące, jako całkiem młode, ale po dwóch latach nabierają charakteru i mogą konkurować z najlepszymi wytrawnymi tokajami. Najbardziej znane wina regionu to furmint i juhfark.

Balatonfüred-Csopak – region leżący na północnym i północno-zachodnim wybrzeżu Jeziora Balaton. Ślady uprawy winorośli i produkcji wina sięgają tu II w.
Jako że region stanowił zawsze cel podróży zamożnych Węgrów na wypoczynek, wina znad Balatonu zdobywały zawsze dużą popularność. Nawet atak filoksery nie spowolnił tutejszego winiarstwa na długo. Co prawda przez pewien czas regiony nad jeziorem były traktowane jak jeden region, ale w 1959 roku Balatonfüred-Csopak odzyskał niezależność.
Obecnie region specjalizuje się jak poprzednie w winach białych. Szczególnie ważny jest tu olaszrizling, rizlingszilvani i chardonnay.
Interesujące, że olaszrizling z tego regionu może być bardzo różny. Te z okolicy Csopak są zwykle delikatne i lekkie, z Balatonfüred i Balatonszőlős mają dużo więcej ciała, w okolicy Akali i Zánka robi się mocne olaszrizlingi.
W regionie są dwie enklawy win czerwonych, czyli półwysep Tihany i rejon Dörgicse, gdzie robi się kékfrankos, merlot i zweigelt. Z tych samych odmian powstają tu wina różowe.

Balatonfelvidék – kolejny region balatoński, sąsiadujący z Badacsony. Tu także znaleziono dowody na istnienie upraw winorośli jeszcze z czasów rzymskich.
Robi się tu przede wszystkim wina białe na czele z olaszrizlingiem i chardonnay. Poza tym robi się tu rizlingszilvani, szürkebarát, zöld veltelini, muskat ottonel i zenit. Trzy ostatnie często robione są jako półwytrawne, a nawet półsłodkie.
W okolicy Monostorapáti robi się też wina typu szamorodni z gron porażonych szlachetną pleśnią i nieporażonych botrytis. W ten sposób powstają wina mocne, skoncentrowane o wyraźnej słodyczy.

Badacsony – to w Polsce najbardziej znany region znad Balatonu. Tak, jak w pozostałych tutejszych regionach, ślady winorośli pochodzą jeszcze z czasów rzymskich.
Region cieszył się dużym uznaniem już po wojnach tureckich. Później znany był ze specyficznego wina o ziołowym, gorzkim smaku, słodzonego miodem, o rzekomych leczniczych wartościach zwanego ürmös.
W XVIII w. najważniejszym szczepem regionu była odmiana kéknyelű, mało wydajna, dająca wina o bardzo dobrej jakości o charakterystycznym dymnym i korzennym aromacie. W czasach komuny nasadzenia niemal całkowicie zniszczono budując kolejne domy letniskowe. W ostatnich latach ambitni winiarze starają się odbudować dobrą sławę i jakość starego szczepu będącego wizytówka Badacsony.
Obecnie najpopularniejszymi winami regionu są olaszrizling (delikatny o posmaku prażonych migdałów) i szürkebarát. Ten ostatni święci triumfy na całym świecie i jest winem poszukiwanym przez wielbicieli węgierskich win w Polsce. Zwykle są to wina miękkie, harmonijne, bardzo przyjemne w odbiorze i uniwersalne.

Balatonmelléke – region położony na zachód i południowy zachód od Balatonu. Region, na który składają się trzy okręgi winiarskie, był w XIX w. jednym z większych źródeł winiarskich. Obecnie już nie tak prężny jak pozostałe balatońskie regiony. Uprawia się tu głównie białe odmiany, cserszegi fűszeres, olaszrizling, rizlingszilvani, zöld veltelini i chardonnay, ale także niewielkie ilości czerwonych, takich jak kékfrankos, zweigelt, oporto (portugieser).

Balatonboglár – to region winiarski nad Balatonem na południe i południowy wschód od jeziora. Jeden z regionów, które produkują wina masowo. Najpopularniejsze tu odmiany to kiralyleanyka, chardonnay, zöld veltelini, olaszrizling i rizlingszilvani, a także sarga muskotály, tramina i sauvignon blanc. Jeśli chodzi o wina czerwone, to reprezentowane są przez merlot, kékfrankos, cabernet sauvignon, pinot noir, zweigelt i kékoporto (portugieser).

4.Południowa Kraina Naddunajska:

Tolna, Pécs (Mecsekalja), Szekszárd, Villány

Tolna – region naddunajski, leżący na zachód od prawego brzegu Dunaju. To niezależny region w komitacie (województwie) o tej samej nazwie. Jest to region winiarski mało znany nawet wśród wielbicieli wina, choć tradycje winiarskie sięgają tu także około 2000 lat wstecz.
Wielu uważa, że wina z Tolna są zdecydowanie słabsze niż z pobliskiego znanego wszem i wobec regionu Szekszárd. Jednak jest to stwierdzenie niesprawiedliwe, ponieważ nie bierze pod uwagę faktu, że Tolna przez lata traktowana była jako zaplecze dla produkcji win w Szekszárd.
Obecnie Tolna to przede wszystkim wina dużych producentów robiących wina na co dzień, w ilościach wręcz przemysłowych, ale trzymające dość wysoki standard jakości, co na Węgrzech nie jest jednak oczywiste.
Uprawia się tu: chardonnay, olaszrizling, pinot blanc, riesling reński, rizlingszilváni, kadarkę, kékfrankos, zweigelt oraz merlot.

Pécs (Mecsekalja) – to południowy i najcieplejszy – obok Villány – region węgierski. Panują tu słoneczne i gorące lata i łagodne, niemroźne zimy.
Po setkach lat, kiedy w tym regionie produkowano wina cieszące się naprawdę dużym powodzeniem, atak filoksery zniszczył ponad 80% winnic, a region nigdy nie podniósł się z na dobre z upadku. W drugiej połowie XX w. nadal był częścią regionu Villány. Dopiero w 1997 roku region zyskał niezależność. Powstają tu wina z odmiany kadarka, która dominowała tu długo, ale wypierają je białe odmiany, np. olaszrizling, chardonnay, riesling reński i zöld veltelini. Niemal nie pozostał ślad po uprawach szczepu cirfandli (kwiatowe i pikantne wina), który sprowadzono w XIX w. do regionu z Austrii, a który był tu specjalnością, a obecnie uprawy zajmują zaledwie kilka hektarów.
Ze względu na wysokie temperatury, które tu panują, winogrona zawierają dużo cukru, a wina mają potem sporą zawartość cukru resztkowego lub alkoholu w zależności od sposobu winifikacji. Jednak nawet te półsłodkie mają dobrą równowagę słodyczy i kwasowości, więc pije się je doskonale.
Tutejsze olaszrizlingi charakteryzują się niską kwasowością, łagodnością i intensywnym aromatem rezedy, chardonnay z kolei są aksamitne, lekko kwasowe, eleganckie, a furmint dość wyrazisty, cierpki i wytrawny.

Szekszárd – to południowy region węgierski mieszczący się pomiędzy Pécs a Tolną. Jest to jeden z najbardziej znanych regionów węgierskich obok Tokaju, Egeru, Villány i Badacsony.
Pomijając ślady istnienia winiarstwa rzymskiego w tym regionie, na dobre winorośl zadomowiła się tu wraz z benedyktynami w XI w., kiedy król Bela I ufundował trzy klasztory.
Długa i nieprzerwana tradycja winiarska doprowadziła do ustanowienia restrykcyjnych praw winiarskich, które służyły ochronie jakości tutejszych win. Królową tutejszych odmian byłą wówczas kadarka. Sława lokalnych win była tak wielka, że znamienite postaci, takie jak Franciszek Liszt były częstymi gośćmi winiarzy i wielbicielami trunków z
Mówi się, że tutejsza kadarka zainspirowała Szuberta do napisania tak znanego dzieła jak „Pstrąg”.
Dobra passa dla Szekszárdu skończyła się wraz z atakiem filoksery.
Obecnie, po latach dominacji kadarki, najważniejsze w regionie szczepy to kékfrankos, zweigelt, merlot, cabernet Sauvignon, cabernet franc i kékoporto (portugieser). Areał odmiany kadarka skurczył się do około 50 ha. Czerwone wina z regionu Szekszárd są zwykle niezbyt kwasowe, ale mogą być taniczne, intensywne i mieć spora zawartość alkoholu. Ciekawy jest tutejszy Bikavér, w którego skład wchodzi między innymi kadarka, ale dokładna receptura na to wino jest pilnie strzeżona. Nazwy tej można używać jedynie tutaj i w Egerze, a wykorzystywanie jej w Szekszárd jest uzasadnione o tyle, że tu używano marki Bikavér zanim zaczęto stosować ją w regionie Eger.
Poza tym kékfrankos ma zwykle bogaty zapach, równowagę, jest pełne i może być taniczne. Cabernet Sauvignon bywa tu ognisty, z charakterem, a cabernet franc aksamitny i aromatyczny, ale zdecydowanie bardziej miękki.
Jeśli chodzi o grona białe, to uprawia się tu chardonnay, olaszrizling i rizlingszilvani, ale białe odmiany są tu często zbyt mało kwasowe, zbyt alkoholowe ze względu na ilość słonecznych dni.

Villány – to region, który wyprzedził inne regiony węgierskie na wielu płaszczyznach. To pierwszy region, w którym zaczęli pojawiać się inwestorzy zza granicy, to pierwszy region, gdzie mali producenci zaczęli butelkować i sprzedawać swoje wina, to także pierwszy węgierski region, który zaczął promować nowy styl czerwonych win – tanicznych, pełnych, o mocnej budowie. Dzięki temu wina czerwone robione w okolicznych miejscach nawet poza Węgrami zaczęły być oceniane w porównaniu do win Villány.
Tradycja uprawy winorośli w Villány, tak, jak w innych węgierskich zakątkach, sięga jeszcze czasów rzymskich, a kontynuowali ją na tych terenach benedyktyni (wzmianki z XI w.). Tak, jak w innych miejscach wielkie spustoszenie posiały wojny tureckie. Po wojnach na tych terenach winoroślą zajmowali się osadnicy niemieccy i Serbowie. I to Niemcy sprawili, że kluczowym szczepem stał się kékoporto, ważny do dziś.
Po ataku filoksery duży udział w odbudowie tutejszych winnic miał Zsigmond (Taussig) Teleki, którego spadkobiercy zajmują się winem do dziś i chyba każdy miłośnik win, a szczególnie win węgierskich zna wina markowane tym nazwiskiem.
Po trudnościach powojennych udało się jednak tutejszym winiarzom sprawić, że wina z Villány są obecnie uważane za jedne z najlepszych tej części Europy. Do tego w Villány rozwija się enoturystyka, co sprawia, że napędza się popyt na tutejsze wina.
W Villány uprawia się głównie: kékfrankos o intensywnej barwie i niezbyt kwasowe, co w chłodniejszych warunkach może być męczące; cabernet sauvignon, który tu wychodzi intensywnie rubinowy, ciężki, pikantny i mocny; kékoportó, który choć stracił już na ważności, wciąż jednak kojarzy się z Villány. Jeśli chodzi o odmiany białe, to godne uwagi są: hárslevelű – kwiatowe, aromatyczne i ciepłe; olaszrizling o pełniejszej strukturze i okrąglejszym ciele niż te z północy Węgier; leányka – elegancka, bardziej złożona, ale mniej rześka.

5.Wielka Nizina:

Hajós-Baja, Kunság, Csongrád

Hajós-Baja – to pierwszy region Wielkiej Niziny rozpostartej pomiędzy dwiema głównymi rzekami kraju, czyli Dunajem i Cisą, leżący na lewym brzegu Dunaju.
Obecny kształt nadano regionowi w 1997 roku, więc jest to region stosunkowo młody.
Historia winiarstwa w tym regionie łączy się z niemieckimi osadnikami, którzy stworzyli od podstaw tutejsze zasady uprawy, winifikacji i zapoczątkowali swoisty styl win.
Tutejszy kontynentalny, gorący klimat i gleby sprawiają, że białe wina z regionu mają niską kwasowość i przyjemną miękkość. Uprawia się tu głównie olaszrizling, riesling reński i chardonnay.
Dość miękkie są także tutejsze czerwone wina, ze szczególnym naciskiem na cabernet sauvignon.
Poza tym godne uwagi są wina z odmian: kadarka (aksamitne i ogniste), kékfrankos, merlot oraz cabernet franc.

Kunság – to potężny region leżący na równinie między Cisą a Dunajem, największy region winiarski Węgier.
Historia uprawy winorośli sięga tu aż do II wieku, są tez dowody, że tradycje winiarską kontynuowano tu w średniowieczu, a nawet w czasach tureckiej okupacji. Oczywiście filoksera nadwerężyła tutejsze winnice, ale nie udało jej się całkiem zniszczyć winnic, ponieważ większość z nich rośnie na piaszczystych glebach, które dają dobrą ochronę korzeniom i odporność na zarazę. Dzięki temu pod koniec wieku XIX pomnożono produkcję i zyski ze sprzedaży win, co dało regionowi prowadzenie na rynku winiarskim.
Także obecnie – ustanowiony w 1997 roku w istniejącej do dziś formie – region Kunság produkuje znaczna większość win prostych, stołowych i lekkich. Białe wina są mało kwasowe, wysoko alkoholowe o sprej zawartości cukru resztkowego, dość płaskie i mało złożone. Czerwone tez nie grzeszą złożonością, ale są dobre na co dzień. Wina jakościowe w tym regionie praktycznie nie są produkowane.
Najbardziej godne uwagi są: olaszrizling o zapachu rezedy, przyjemnie cierpkie; ezerjó i kövidinka – endemiczne szczepy dające łagodne wina o wysokiej zawartości cukru; kadarka o rubinowym kolorze i korzennym zapachu; oraz kékfrankos – lekki, ostry i nieco kwasowy.

Csongrád – trzeci region Wielkiej Niziny Węgierskiej leżący nieco na południe od Kunság, w pobliżu Cisy. Zatwierdzony w obecnym kształcie niezależny region w 1990 roku. Nie jest to region produkujący wiele win jakościowych, jednak maja one większy udział w produkcji niż w Kunság. Najpopularniejsze i godne uwagi marki tutejszych win to: Pusztamergesi Olaszrizling (okolice miejscowości Pusztamérges na południowym zachodzie regionu), Csongrádi Kadarka, Csongrádi Cabernet i Kékfrankos Csongrádi (z okolic miasta Csongrád na północy regionu).

6.Eger:

Mátraalja, Eger, Bükkalja

Mátraalja – region znajdujący się na północny wschód od Budapesztu w północnych Węgrzech, sąsiadujący z regionem Eger – czyli dumą regionu.
Nie ma konkretnych śladów na tutejsze tradycje winiarskie w zamierzchłych czasach, a od Egeru region uniezależnił się dopiero w XX w.
Niegdyś region znany był głównie z win mieszanych na bazie szczepu kadarka, które były bardziej nawet poszukiwane i doceniane niż egerskie. Obecnie robi się tu olaszrizling (wytrawne i dość kwasowe), rizlingszilvani (pachnące, miękkie i łagodne), leányka (dość pełne), hárslevelű (nieco pikantne), bardzo aromatycznego tramina i chardonnay. Jednak najbardziej lubiane tutejsze wina, bo chyba jedne z najlepszych, to wina z muscat ottonel (Muskotály Domoszloi lub Muskotály Kompolti). Zwykle są to wina o sporej zawartości alkoholu, cukru resztkowego, o pięknym aromacie miodu, kandyzowanych owoców, egzotycznych owoców i korzeni.

Eger – historia winiarstwa w Egerze sięga XI w., kiedy król Stefan założył w Egerze biskupstwo. Wyrzekłszy się dziesięciny z tytułu uprawy winorośli, zachęcał tym samym mnichów zarówno do uprawy winorośli, jak i do produkcji wina. W tych zamierzchłych czasach zaczęto, dzięki benedyktynom z Francji i Włoch, którzy tu przybywali, używać do starzenia wina beczek dębowych w miejsce skórzanych bukłaków.
W XVI wieku pojawiły się tez sławne piwnice wykute w skałach, w których przechowywano wino. Nawet najazdy tureckie nie wstrzymały rozwoju tutejszego winiarstwa, bo choć Turkom religia zabraniała spożywać wino, nie mogli zrezygnować z podatków, jakimi wino było obłożone, jako dużego źródła dochodów. Wtedy też Serbowie uciekający przed tureckim najazdem aż do Egeru przywieźli ze sobą kadarkę. Ten szczep zadomowił się tu na dobre.
Po wycofaniu się Turków z Egeru, region rozwijała się coraz bardziej, a głównymi odbiorcami od XVII aż do końca XVIII wieku byli arystokraci polscy. Jednak po rozbiorach Polski ten rynek zbytu zupełnie się skurczył. Dzięki temu z kolei Eger zabłysnął w innych regionach i na samych Węgrzech.
Po ataku filoksery pod koniec XIX w., kiedy odbudowano winnice, pojawił się i na dobre zadomowił najbardziej znany gatunek wina egerskiego, czyli Bikavér. To właśnie ten gatunek sprawił, że przełom XIX i XX w. to czas wielkiego boomu na Eger (zwany przez kilkadziesiąt lat Eger-Visonta) i tutejsze wina.
Dobra passa skończyła się po wojnie, kiedy to uprzemysłowione winnice produkowały wina na dużą skalę, ale wątpliwej jakości. Dopiero wiele po 1990 roku zaczęto wracać do dobrych tradycji solidnego winiarstwa i produkcji znakomitych win najwyższej klasy. Jednak sława Bikavéra była mocno nadszarpnięta, ponieważ wiele potężnych winnic produkowało bardzo słabe gatunki pod znaną nazwą licząc na chodliwość znanej marki. Mali i średni producenci zechcieli jednak odbudować dobrą sławę dawnej dumy regionu.
Obecnie nadal najbardziej znanym winem z regionu jest Egri Bikavér, czyli mieszanka kadarki, kékoporto, kékfrankosa, merlota i caberneta. Ma zwykle solidne ciało, kolor intensywny, ale raczej daleki od gigantów z Villány, a w dobrych latach przyjemną owocowość, niezbyt dużą kwasowość.
Poza tym uprawia się w regionie Eger wszystkie szczepy będące składnikami Bikavéra, jako wina jednoszczepowe, bardzo godne uwagi, choć o jakości decyduje jednak rzetelność producenta.
Poza tym interesujące bywają tutejsze białe wina: leányka w owocowym, lekkim, bardzo przyjemnym stylu, olaszrizling – harmonijny, delikatny, o charakterystycznym zapachu, elegancki o sporej kwasowości, a nawet intensywnie aromatyczne traminy.
Ciekawostką jest także wino, które robi się ze szczepu menoir, zazwyczaj półsłodkie lub słodkie, a wywodzi się ono najprawdopodobniej od francuskiego szczepu medoc noir. Jest ono godne uwagi szczególnie dla tych, którzy nie gustują w winach całkiem wytrawnych i ciężkich.

Bükkalja – region położony w Górach Bukowych w północnych Węgrzech sąsiadujący z Egerem. Uprawy znajdują się głównie na południowych i południowo-zachodnich stokach maja więc świetne nasłonecznienie. Choć historia tutejszego winiarstwa sięga aż XIV w., to jest to najmłodszy niezależny region uprawy winorośli na Węgrzech.
Uprawia się tu głównie: olaszrizling, chardonnay, cserszegi fűszeres, leányka, szürkebarát, kékfrankos, cabernet franc, cabernet sauvignon, kadarka, kékoportó, merlot, pinot noir i zweigelt. Zdecydowanie spośród tych wszystkich odmian wyróżniają się białe ze względu na klimat.

7.Tokaj – to osobny rozdział w węgierskim winiarstwie. Leży on w północno-wschodniej części kraju i jest chyba dobrem narodowym Węgier.

Tradycja robienia win w tym regionie sięga czasów średniowiecznych, o czym wspomina w swoich kronikach Anonim. Najważniejszym dokumentem w Tokaju jest zatwierdzony przez Zgromadzenie Narodowe dokument z 1737 roku, w którym wymienione są miejscowości i majątki, które maja prawo robić wino typu Tokaj.
Tradycyjnymi od lat odmianami w Tokaju są furmint i hárslevelű. W niektórych winnicach sadzi się je razem, zbiera i winifikuje, ponieważ nie ma dużej róznicy w dojrzewaniu gron tych dwóch kluczowych w Tokaju odmian. Oprócz nich uprawia się tu:
zéta (dawniej zwany oremus) – krzyżówka furminta i bouvier, nie tak wszechstronna, jak furmint; szybko dojrzewa, ma dużą zawartość cukru, więc używa się do zwiększenia słodyczy wina, kiedy furmint ma zbyt dużą kwasowość; sam zéta rzadko tworzy wina wybitne, a do tego ma niewielki potencjał starzenia (szczególnie, gdy porównać go do zdolności furminta) ;
sárgamuskotály – to z kolei odmiana z rodziny muskatów, zwana też muscat lunel, yellow muscat (muskat żółty), która daje wina o charakterystycznym dla muskatów aromacie miodu, kwiatów lipy i korzeni, a także dojrzałych owoców, a poza tym przyjemny smak nawet w wersji rzadszej, czyli wytrawnej;
kövérszőlő – szczep pochodzący z Transylwanii, będący krzyżówka fetească albă i fetească regală; został zaadaptowany w Tokaju, nazwa znaczy dosłownie „tłuste grona”, bo szczep charakteryzuje się właśnie dość pokaźnymi jagodami; świetnie poddaje się działaniu botrytis, więc był wykorzystywany do robienia tokaja aszú; obecnie ma małe znaczenie w Tokaju;
kabar – jest krzyżówką hárslevelű i bouvier, w 2006 roku został zatwierdzony w Tokaju do produkcji tutejszych win; ma co prawda niską wydajność, ale dojrzewa wcześnie, daje winom wysoki poziom cukru i jest podatny na działanie szlachetnej pleśni; ponadto ma na tyle grubą skórę, że jest odporny na późnojesienne deszcze.

W zależności od sposobu produkcji (rodzaj gron, czas zbioru, rodzaj selekcji gron i winifikacji) tokaje dzieli się na następujące rodzaje:

I.Jednoszczepowe – to wina tokajskie nazywane od nazwy szczepu, czyli powstające zasadniczo z jednej odmiany winorośli; mogą być zarówno wytrawne, jak i całkiem słodkie; na etykiecie pojawia się zawsze nazwa szczepu i często określenie smaku (coraz częściej w języku angielskim, np. Tokaji Hárslevelű semi-sweet – oznacza zwykle dość proste i niedrogie wino półsłodkie ze szczepu hárslevelű).

II.Szamorodni – to nazwa, która powstała, dzięki polskim kupcom; samorodny, czyli taki, jak się urodził; jest to tokaj, który powstaje więc bez selekcji gron, więc od rocznika zależy, jaki szamorodni uda się zrobić w danym roku; jeśli w zbiorze było dużo bardzo dojrzałych gron porażonych szlachetna pleśnią, to powstanie wino słodkie, jeśli winogrona nie dojrzały tak mocno, będzie wytrawny; żeby klient nie kupował kota w worku, w tym przypadku zawsze na etykiecie pojawi się oznaczenie stopnia słodyczy, czyli: édes czy sweet (słodkie) lub száraz czy dry (wytrawne).

III.Fordítás – to rodzaj tokaja, który powstaje z wytłoczyn po tokaju aszú; przelewa się przez nie fermentujący moszcz albo młode wino i w ten sposób produkuje się wino nieco podobne do tokaja aszú o poziomie 4 czy 5 puttonów, ale nieco ostrzejsze, bardziej garbnikowe, ale nie mniej bogate.

IV.Máslás – to pośledni rodzaj tokaja, który powstaje przez zalanie moszczem osadu po robieniu aszú i fordítás.

V.Aszú – to tokaj najwyższej jakości, często naprawdę wybitne wino; nigdy nie kosztuje mało, a cena rośnie wraz z wyższą cyfrą (ilość puttonów) na etykiecie; proces powstawania jest skomplikowany i czasochłonny, więc w średniej cenie można dostać jedynie aszú 3-puttonowy.

Aszú powstaje następująco: do wina podstawowego dodaje się 3 lub 4 lub 5 lub 6 puttonyos, czyli pojemników (kuwet, wiader) tzw. ciasta aszú, czyli zgniecionych (delikatnie bez uszkadzania pestek) do konsystencji pasty przejrzałych gron

porażonych botrytis (szlachetną pleśnią); następnie moszcz jest wyciskany i przelewany do małych beczek, które nie są dopełnione do końca; pozostawia się 1/5 lub 1/6 pojemności beczki pustą, bo, dzięki dostępowi powietrza, wino dojrzewa odpowiednio od 5 do 8 lat; w ten sposób powstaje wino słodkie (od 30 do 45g cukru resztkowego), niealkoholizowane, o świetnym potencjale starzenia.
Niegdyś aby wyselekcjonować dojrzałe i odpowiednio zbotrytyzowane grona, zrywano całe kiście z krzaków, a dopiero na stołach ręcznie je selekcjonowano. Obecnie stosuje się inna metodę, mianowicie z krzaka zrywa się jedynie te najlepsze okazy. To zajmuje więcej czasu, ale ma sens, ponieważ zapobiega zmianom w owocach jeśli są w idealnej fazie porażenia szlachetną pleśnią, poza tym pozostawione jagody maja szansę na lepsze dojrzewanie.

VI.Eszencia – to rodzaj tokaja, który wytwarzany jest z soku pochodzącego z tzw. ciasta aszú. Jest to bardzo słodki, bardzo skoncentrowany trunek o zawartości alkoholu nie większej niż 6%. Najczęściej eszencia tokaj dodawana jest do aszú, żeby poprawić jego smak, jednak zdarza się, że winiarz postanawia leżakować eszencię, a wtedy musi ona starzeć się w beczce minimum 4 lata;
smak wina jest tak rozbudowany, a koncentracja duża, że nie sposób wypić dużo takiego trunku, ale na pewno jest to najbardziej długowieczne wino na świecie, nie traci swoich właściwości nawet po setkach lat leżakowania.