Rumunia

Rumunia to obecnie piąty w Europie producent wina. To kraj, który ma bardzo korzystne warunki do uprawy winorośli i produkcji różnych rodzajów wina. Ma też duży areał upraw winorośli, w różnych częściach kraju, o różnych glebach i klimacie. Obecnie przechodzi duże zmiany w wielu dziedzinach, na które wpływ ma przynależność do Unii Europejskiej (od 2007 roku), a więc także w dziedzinie winiarstwa.
Po 1989 roku kraj boryka się jednak z brakiem możliwości inwestowania w winnice i przemysł winiarski, dlatego wciąż nie jest głównym graczem jeśli chodzi o winiarstwo europejskie.

Historia upraw winorośli w Rumunii jest jedną z najdłuższych na świecie, bo sięga 6 tysięcy lat wstecz. Tradycja winiarska trwała przez czasy średniowieczne, następnie Sasi zawieźli do Rumunii szczepy germańskie, które tu z powodzeniem się przyjęły, później zastąpiono je odmianami europejskimi, a następnie filoksera także tutaj przyniosła wielkie spustoszenie w winnicach. Skutkiem tego było coraz większe rozpowszechnienie się odmian międzynarodowych.

Klimat w Rumunii jest kontynentalny, przez co winorośl narażona jest, jak zawsze w takich warunkach, na wiosenne przymrozki, zbyt suche lata, zbyt wiele opadów jesienią. Jednak warunki naturalne, czyli Dunaj, dostęp do Morza Czarnego i Karpaty – różnicują klimat w różnych regionach.

Szczepy Rumunii

Rumunia to kraj, w którym uprawia się szczepy międzynarodowe, takie jak: pinot gris, riesling włoski (olaszrizling, welschriesling), sauvignon blanc, chardonnay, muscat ottonel wśród białych, a cabernet sauvignon, merlot czy pinot noir – jeśli chodzi o czerwone.
Jednak dumą regionu winiarskiego zawsze są szczepy endemiczne albo takie, które pochodzą skądinąd, ale są uprawiane w jednym regionie jako flagowe.

Fetească albă – to szczep biały, jedna z najstarszych odmian rumuńskich, daje wina mineralne z nuta kwiatową, o średniej zawartości alkoholu, wytrawne lub półwytrawne, o dość dobrej równowadze między słodyczą a kwasowością; to najpopularniejszy szczep w Rumunii, znany na Węgrzech jako leányka.
Fetească regală – biały szczep rumuński, który powstał w 1930 roku; krzyżówka fetească albă i grasă, szczep na Węgrzech nazywa się királyleányka; daje wina wytrawne, bardzo aromatyczne o dość wysokiej kwasowości.
Tămâioasă românească – biały szczep rumuński, który nazywa się czasem rumuńskim muskatem; daje naturalnie słodkawe, czy słodkie wina o złotożółtym kolorze, które świetnie pasują do deserów; mają charakterystyczny kwiatowo-miodowy, lipowy aromat, często z nutą skórki chleba.
Fetească neagră – czerwony szczep rumuński, pochodzący jeszcze sprzed filoksery, uprawiany w wielu regionach kraju, odporny na mrozy, ale łatwo podatny na botrytis; daje wina zarówno wytrawne, czy półwytrawne, a także słodkie o zawartości alkoholu od 12 do 14%. Mają one zawsze charakterystyczny aromat jeżyny, owoców leśnych, a także ziemi i posmak czarnej porzeczki; mają nieco rustykalny charakter i bardzo dobry potencjał starzenia. Niegdyś szczep łączono z cabernetem i merlotem, a obecnie najlepsi producenci zaczęli robić wina ze 100% szczepu, dbając o jakość, ograniczając wydajność; być może wkrótce stanie się on czerwonym szczepem flagowym dla Rumunii, jak pinotage dla RPA, carmenere dla Chile, czy malbec dla Argentyny.

Băbească neagră – szczep czerwony uprawiany w Rumuni, a pochodzący prawdopodobnie z terenów Mołdawii; sławna winnica mołdawska Purcari używa tego szczepu do zrobienia swojego wina Negru de Purcari. Daje wina o rubinowej barwie, średnio skoncentrowane, raczej świeże. Mają często aromat w gruncie rzeczy rzadko spotykany w winach, czyli aromat dojrzałych winogron.
Busuioacă de Bohotin – to czerwony rumuński szczep winogron uprawiany w wybranych regionach, z którego robi się wina likierowe o niespotykanym ciemnoróżowym kolorze. Wino ma charakterystyczny różany aromat, z niuansami bazylii, i ziół. W smaku wyraźne nuty brzoskwiń i migdałowa goryczka.
Galbenă de Odobeşti – to odmiana białych winogron, z których robi się wina świetne do picia jako młode; maja one niewielką zawartość alkoholu, są nieco pikantne, ale zostawiają po sobie uczucie orzeźwienia, świeżości. Robi się je obecnie tylko w jednym okręgu Vrancea na wschodzie Rumunii.
Mustoasa de Măderat – biała odmiana pochodząca z Măderat, uprawiana obecnie w regionie Crisana i w Transylwanii; daje wina świeże, nieco ostre, ale bardzo orzeźwiające, o niskiej zawartości alkoholu, dość wysokiej kwasowości.
Sarba – to kolejny stary szczep biały z czasów sprzed filoksery, który daje wina o aromacie brzoskwiń i moreli, kwiatów, z delikatnym niuansem bazylii.
Grasă – odmiana białych gron, które świetnie poddają się działaniu botrytis, najbardziej znane jest wino z tego szczepu z Cotnari, którego tradycja sięga jeszcze czasów średniowiecznych.

Inne rumuńskie szczepy to: plăvaie (białe rześkie, do picia za młodu młode), creata, majarca alba, cramposie selected, columna, aromat de Iaşi, ozana, alidor, donaris, furmint, burgund mare (czyli blaufränkisch /kékfrankos), rosioara, codana, pandur, haiduc, purpuriu, novac, iordana, zghihară de Huşi, cadarcă, frâncusă.

Rumuńskie regiony

Crişana-Maramureş (Kriszana i Marmarosz) – regiony leżące na północnym zachodzie i zachodzie Rumunii, graniczące bezpośrednio z Węgrami i Ukrainą. Kriszana znana jest przede wszystkim z win czerwonych z kadarki, cabernet sauvignon, merlota i pinot noir, podczas gdy na północy w Marmarosz uprawia się głównie białe gatunki. Północne białe wina doskonale nadają się do produkcji rumuńskiej brandy – znakomitej, ale słabo u nas znanej.

Poza wyżej wymienionymi uprawia się tu następujące gatunki winorośli:
riesling włoski, burgund mare, fetească regala, furmint, muskat ottonel, mustoasa de Măderat oraz fetească alba.

Główne okręgi winiarskie Marmarosz i Kriszany: Diosig, Săcuieni, Sâniob, Sanislău, Valea lui Mihai (dobre wina białe z fetească regală, owocowe, świeże, o sporej kwasowości, o dobrym potencjale starzenia), Silvania (tu powstają wina musujące robione metodą tradycyjną), Miniş i Măderat (znane głównie z win czerwonych o dość solidnej strukturze, które przez długi czas gościły na stołach dworu cesarskiego w Wiedniu).
Regiony Miniş i Măderat czasem są traktowane jako podregiony okręgu Banat.

Transylvania (Transylwania, czyli Siedmiogród) – to duży i rozwijający się dość dynamicznie region rumuński leżący w centrum (nieco na północ) kraju. Większość winnic leży na płaskowyżu otoczonym z każdej strony górami.

Przed II wojną światową, niemal każdy mieszkaniec Transylwanii miał swoją winnicę, jednak po wojnie cała własność została skonfiskowana, a prowadzenie prywatnych winnic było niemożliwe. Wówczas winiarstwo rumuńskie trwało raczej w fazie upadku aż do 1989 roku, czyli do upadku komunizmu.

Najważniejsze szczepy Transylwanii to: fetească albă, fetească regală, muscat ottonel, pinot gris, sauvignon blanc, traminer, włoski riesling, neuburger, riesling reński.

Główne okręgi uprawy winorośli w Transylwanii to:
Târnave (Blaj, Jidvei, Medias, Târnaveni, Zagar, Valea Nirajului), Alba (Alba Iulia, Ighiu), Sebeş-Apold, Aiud (Aiud, Turda, Triteni), Lechinţa (Lechinta, Traca, Bistrita, Batos).

Moldova (Mołdawia) – to region leżący na wschodzie Rumunii, graniczący z Republiką Mołdawii. To chyba najbardziej znany region rumuński, ze względu na mnogość odmian rdzennych, które się tu uprawia. Winorośl w Mołdawii pokrywa 1/3 powierzchni, a wina stąd stanowią 40% rumuńskiej produkcji wina. Duża część produkcji to wina masowe, niezbyt wysokiej jakości, stołowe.

Najważniejsze okręgi w Mołdawii to: Cotnari, Iaşi, Huşi, Colinele Tutovei, Dealul Bujorului, Nicoreşti, Iveşti, Covurlui, Zeletin, Panciului, Odobeşti, Coteşti.

Region Cotnari znany jest z dobrych białych win słodkich robionych z grasă, fetească, tămâioasă, czy frâncusă. Panuje tu mikroklimat, który pozwala na bardzo późne zbiory, nawet pod koniec listopada.
Region Iaşi słynie z kolei ze świetnych win czerwonych, a region Huşi z win białych. Na południu regionu, u stóp Karpat w Panciului, Odobeşti, Coteşti robi się zarówno wina białe, jak i czerwone, a specjalnością regionu jest zapewne wino z galbenă de Odobeşti, mało aromatyczne, lekkie i świeże wina białe, delikatnie wytrawne, cenione za swoje właściwości orzeźwiające.

Najważniejsze szczepy Mołdawii to: fetească albă, frâncusă, grasă de Cotnari, tămâioasă românească, muscat ottonel, chardonay, pinot gris, sauvignon, fetească regala, fetească neagră, babeasca neagră, aligoté, busuioacă de Bohotin, zghiara de Husi, riesling włoski, cabernet sauvignon, merlot, pinot noir, alicante bouschet, oporto, zweigelt, sarba, galbenă de Odobeşti, plavaie.

Banat – to region w południowo-zachodniej Rumunii, na południe od Crişana.

Czasem do tego regionu zalicza się winnice z Miniş i Măderat, które przez lata były najbardziej znanymi na dworze wiedeńskim. Obecnie jednak najbardziej znane tutejsze ośrodki winiarskie to Moldova Nouă, Tirol, Silagiu, Recaş i Teremia.

Najważniejsze szczepy to: czerwone – cabernet sauvignon, pinot noir, burgund mare, merlot, cadarcă; oraz białe – fetească regală, muskat ottonel, riesling włoski, sauvignon.

Muntenia/Oltenia (Wołoszczyzna) – to region obejmujący całe południe Rumunii, mający największą powierzchnie winnic spośród wszystkich regionów kraju, a także najcieplejszy.
Poszczególne okręgi regionu różnią się od siebie zarówno glebami, położeniem, jak i swoistym mikroklimatem wynikającym z wpływu rzek.
Północno-wschodni podregion Dealu Mare to miejsce, gdzie najlepiej udają się fenomenalne czerwone z fetească neagră, miękkie, bez nadmiernych tanin, bardzo aromatyczne. Ale w Pietroasele – na wschodzie Dealu Mare na wapiennych i kamienistych glebach – świetnie wychodzą słodkie białe wina z tămâioasă i grasă.
Dalej na zachód w Ştefăneşti produkuje się wytrawne, owocowe i lekkie białe wina z rieslinga włoskiego, sauvignon i fetească regală. Bardzo dobrze udają się tu półwytrawne i delikatne muscaty.
Sâmburesti i Dragasani dalej na zachód uznaje się za jedne z lepszych stref produkcji win czerwonych z fetească neagră i cabernet sauvignon.
Segarcea leżąca na południe od Craiova jest regionem szczególnie znanym z cabernet sauvignon.
Na zachodnim krańcu Wołoszczyzny robi się świetne czerwone wina z pinot noir, merlot, cabernet sauvignon, fetească neagră.

Główne ośrodki produkcji wina na południu kraju:
Dealu Mare (znany z win tămâioasă o kolorze złota), Dealurile Severinului, Ştefăneşti-Arges, Dealurile Craiovei, Dealurile Buzăului, Plaiurile Drâncei, Dragasani, Sâmburesti, Sadova-Corabia, Calafat, Podgoria Dacilor.

Najważniejsze szczepy to: fetească neagră, cabernet sauvignon, merlot, sauvignon blanc, fetească alba, pinot noir, fetească regală, riesling włoski, pinot gris, muscat ottonel, zweigelt, tămâioasă românească, chardonnay, aligoté, burgund mare.

Dobrogea (Dobrudża) – region winiarski w Rumunii leżący na wybrzeżu Morza Czarnego, gdzie dominują gleby kredowe i piaszczyste, klimat jest łagodniejszy właśnie ze względu na wpływ morza.
Najważniejszym i najbardziej znanym okręgiem w Dobrudży jest oczywiście Murfatlar. Obok Cotnari (Mołdawia) i Pietroasele (Wołoszczyzna, Dealu Mare) to kolejne miejsce, gdzie świetnie udają się słodkie wina robione z gron dotkniętych botrytis.
Z dużym powodzeniem uprawia się tu chardonnay i pinot gris zarówno w wersji wytrawnej, delikatnie wytrawnej i słodkiej. Te deserowe wina zadziwiają swoją zdolnością starzenia.
Doskonałe wina dają też szczepy tămâioasă românească i muscat ottonel. W Ovidiu z muscata robi się wyjątkowa specjalność regionu, czyli Lacrima lui Ovidiu, czyli wino o ciemnym, herbacianym kolorze, słodkie, delikatnie miodowe, czasem tytoniowe, o aromacie suszonych moreli. Jeśli dobrze zrobione może się równać z najlepszymi winami deserowymi na świecie.
Czerwone wina robi się tu głównie z pinot noir, cabernet sauvignon i merlota. Zwykle są dość miękkie, przyjemne, bardzo aromatyczne i bogate.
W Sarica-Niculiţel, regionie leżącym na północy Dobrudży w okolicy delty Dunaju, produkuje się w małych winnicach zarówno wina czerwone, jak i białe.
W rejonie Babadag i Istria produkuje się przede wszystkim wina czerwone.

Główne szczepy uprawiane w Dobrudży to: cabernet sauvignon, chardonnay, pinot gris, pinot noir, columna, merlot, muskat ottonel, riesling włoski, sauvignon, neagră fetească, regală fetească, aligoté, babeasca neagră.

Mołdawia

Mołdawia – kraj leżący między Rumunią a Ukrainą, między rzekami Prut i Dniestr, który był jedną z republik radzieckich, więc, jak inne, w 1991 roku zyskał niezależność.
To także kraj o ugruntowanej pozycji na rynku winiarskim. Większość produkowanego tu wina jest przeznaczona na eksport. Mołdawia ma ponad 100 tysięcy ha upraw winorośli, a dodatkowo kilkadziesiąt tysięcy hektarów to uprawy przydomowe. Dochody z produkcji i sprzedaży wina to około 20% PKB, a zatem jest to bardzo ważna dziedzina gospodarki tego kraju.

Tradycja uprawy winorośli i produkcji win sięga na tych terenach 5 tysięcy lat wstecz, a była ona utrzymywana także w czasach rzymskich, a nawet w czasie panowania tureckiego. Dopiero atak filoksery zniszczył duże połacie upraw, ale władze sowieckie zajęły się odbudową winnic i produkcję wina – niestety duża wydajność dawał kiepską jakość. Przez długie lata głównym importerem win mołdawskich była Rosja, dopiero konflikt z 2006 roku, kiedy Rosja nałożyła embargo na wina mołdawskie i gruzińskie, Mołdawia musiał postarać się o nowe rynki zbytu, 80% sprzedaży trafiała do Rosji i groziło to zupełnemu załamaniu winiarstwa.
Rok później embargo zniesiono i Rosja wciąż jest głównym odbiorcą tutejszych win, jednak są producenci, którzy na dobre zagościli na zachodzie z obawy, że rosyjski rynek w każdej chwili znów może się zamknąć, kiedy polityka Mołdawii nie spodoba się władzom mocarstwa.

Z jednej strony kraj może się pochwalić ambitnymi, ciekawymi projektami takich producentów jak Purcari, Chateau Vartely, czy Cricova (naprawdę dobre,  światowej klasy wina musujące), a z drugiej jest dostawca win tanich, półsłodkich i często ledwie pijalnych w bardzo tanio„etnicznej” szacie graficznej. Wbrew tej wizualnej „mołdawskości” w butelkach zdecydowanie częściej pojawiają się szczepy międzynarodowe.
Jednym z najbardziej znanych mołdawskich win jest kagor. Jest to czerwone słodkie (rzadziej półsłodkie), wzmacniane wino (około 16% zawartości alkoholu). Nazwa wywodzi się od francuskliego regionu Cahor, znanego z produkcji win ze szczepu malbec. Obecnie jednak wino robione jest najczęściej z cabernet sauvignon.

Szczepy uprawiane w Mołdawii:

Albă fetească: biała odmiana (patrz wyżej – Rumunia)
Regala fetească: biała odmiana (patrz wyżej – Rumunia)
Rara neagră (w Rumunii zwana băbească neagră): (patrz wyżej – Rumunia) powierzchnia upraw – 170 ha, głównie w regionie Purcari.
Neagra fetească: czerwona odmiana (patrz wyżej)
Isabella i lidia – to szczepy z gatunku vitis labrusca, z których robi się półsłodkie i słodkie wina o charakterystycznym truskawkowo-poziomkowym aromacie, zwykle słabej jakości.

Odmiany międzynarodowe
Białe: chardonnay, sauvignon blanc, aligoté, pinot gris, pinot blanc, riesling, traminer, muskat, sylvaner, müller-thurgau, rkatsiteli (typowa białe odmiana gruzińska)
czerwone: cabernet sauvignon, merlot, pinot noir, malbec, saperavi (gruzińska), gamay, syrah, cabernet franc, petit verdot, carignan, montepulciano, sémillon, ugni blanc (trebbiano), tempranillo.

Główne regiony uprawy winorośli w Moładawii

Bălti (północ)
Codru (centrum)
Nistreana (południowy wschód leżący nad Dniestrem i u nas często nazywany po prostu Dniestr)
Cahul (południe) – w którym leżą następujące ważne mikroregiony: Taraclia, Ciumai, Comrat, Ceadir-Lunga, Baurci, Cazaclia, Tomai, Cimişlia.

Bălti – najmniejszy region lezący na północy Mołdawii. Dominują tu gleby wapienne i czarnoziemy, a uprawy winorośli to teren pagórkowaty. Spośród wszystkich regionów Mołdawskich Bălti jest najchłodniejszy, z długimi zimami. Dlatego najlepiej tutaj wychodzą wina białe. Powstają tu wina spokojne i musujące z chardonnay, rieslinga, sauvignon blanc i fetească alba. Stąd pochodzą też winogrona na znaną mołdawską brandy zwaną divin.

Codru – to środkowy region uprawy winorośli w Mołdawii. Klimat regionu jest nieco łagodniejszy, bo zimy, choć długie, nie są specjalnie chłodne, a lata naprawdę są ciepłe.
Uprawia się tu przede wszystkim odmiany białe (około 70% upraw), a do głównych odmian należą: fetească albă, chardonnay, sauvignon blanc, aligote, sylvaner, muscat, pinot blanc, traminer.
Jedną z największych atrakcji regionu są chyba piwnice Cricovy, znanego i dużego producenta, które mieszczą się w wyrobiskach po kopalniach wapienia. Pod ziemią ciągną się „korytarze-uliczki” nazwane od nazw leżakujących tam win. Są to obiekty bardzo chętnie zwiedzane i budzące podziw turystów.
Równie sławna jest winnica Romanesti, która niegdyś należała do Romanowów, a obecnie produkuje jedne z bardziej interesujących win czerwonych w regionie.

Nistreana (Dniestr) – to region nad rzeką Dniestr leżący na południowym wschodzie kraju. Tutejszy kontynentalny klimat sprzyja przede wszystkim uprawie odmian czerwonych: caberneta sauvignon, merlot, pinot noir, saperavi, malbec oraz rara neagră.
Na południu regionu, na zachodnim brzegu rzeki, mieszczą się najsławniejsze winnice Mołdawii, czyli Purcari, rozsławione dzięki swoim winom czerwonym: Roşu de Purcari i Negru de Purcari.
W drugiej połowie XIX wieku wina Purcari były dostarczane na angielski dwór królewski.

Cahul – region południowy Cahul, w którym klimat bardzo przypomina klimat śródziemnomorski. Wpływ morza sprawia, że lata tu są gorące i suche, a zimy niedługie i bardzo łagodne. To tu powstaje wiele najlepszych słodkich win mołdawskich. Wina produkuje się tu głównie z caberneta, merlota i pinot noir.

Ważnym podregionem południa jest Ştefan Vodă, region położony w południowo-wschodniej części Regionu południowego i Mołdawii jednocześnie. Purcari ma tu swoje posiadłości. W tym regionie maja swoje winnice butikowi producenci, niezwykle obecnie popularni w kraju i poza granicami, np. Equinox czy Et Cetera.

Mołdawscy producenci (wybrani)
Duzi:
Dionysos-Mereni S.A.(200 ha), Purcari (200ha), Lion Gri (1000 ha, 16 mln butelek rocznie), DK Intertrade (2000 ha), Cricova (280 ha), Bostavan (1200 ha), Château Vartely (250 ha), Asconi itd.

Mali, garażowo-butikowi, obiecujący, zrzeszeni w Asociaţia Micilor Producători de Vinuri din Moldova, czyli Mołdawskim Stowarzyszeniu Małych Producentów Wina:

Equinox (region: Ştefan Vodă, Olăneşti) – winemaker Constantin Stratan
Et Cetera (region: Stefan Vodă, Crocmaz) – winemaker Alexandru Luchianov
Pelican Negru (region: Nistru, Olăneşti) – winemaker Gheorghe Arpentin
Vinăria Nobilă (region: Stefan Vodă Olăneşti) – winemaker Oleg Boboc
Mezalimpe (region: Stefan Vodă, Răscăieţii Noi) – winemaker Anatol Iurco

 

Mapa Mołdawii pochodzi ze strony: www.wineandvinesearch.com