Izrael, Liban

Izrael

Izrael to kraj winiarski o tradycji tak długiej, że sięga czasów biblijnych. Tym bardziej ironią losu wydaje się, że Izrael w świecie winiarskim, przez swoje niezwykłe terroir tak różne od europejskiego, uznawany jest za kraj Nowego Świata. Interesujące warunki glebowe i klimatyczne zainteresowały nawet największych potentatów winiarstwa, takich jak rodzina Rothschildów. Za założyciela współczesnego winiarstwa izraelskiego uznaje się właśnie Edmonda Jamesa de Rothschilda, właściciela Château Lafite-Rothschild, który dał podwaliny Carmel Winery, największemu obecnie producentowi win izraelskich.
W Izraelu istnieją zarówno wielcy producenci, jak i małe wytwórnie zwane przedsiębiorstwami butikowymi. Tak czy owak, izraelskie wina cieszą się uznaniem na całym świecie ze względu na swój niepowtarzalny charakter, który wynika przede wszystkim z wyjątkowego mikroklimatu, ponieważ uprawia się tu głównie odmiany międzynarodowe, więc trudno mówić o wyjątkowości win izraelskich w oparciu o szczepy winorośli, jak np. w przypadku Bałkanów czy Gruzji.

Rozwój winiarstwa izraelskiego współcześnie wzmacnia jeszcze popyt na wina koszerne na całym świecie ze szczególnym uwzględnieniem USA. Kwestia koszerności win była szeroko dyskutowana od dziesiątek lat. Jedni ortodoksyjni Żydzi nie uznawali wina koszernego, które nie byłoby zrobione jedynie przez Żydów. Inni uznawali, że wino może być koszerne, kiedy jest pasteryzowane w wysokiej temperaturze albo robione w sposób zautomatyzowany. Każde z nich jednak musi mieć certyfikat rabina, by mogło nosić oznaczenie koszerności.

W Izraelu uprawia się głównie szczepy międzynarodowe, a najważniejsze z nich to: cabernet sauvignon, chardonnay, merlot i sauvignon blanc, a w następnej kolejności: cabernet franc, gewürztraminer, muscat canelli (muscat blanc à petits grains), muscat aleksandryjski, riesling i syrah.
Nowe popularne odmiany to emerald riesling i argaman.
Emerald riesling – biały szczep, krzyżówka riesling i muscadelle. Powstał na Uniwersytecie Kalifornijskim w Davis w 1936 roku. Daje wino o rześkiej kwasowości, aromacie kwiatowym i smaku świeżych owoców winogron, tak w gruncie rzeczy rzadkim w winach. Tę cechę odziedziczył emerald riesling po muscadelle. Najczęściej produkuje się zeń wina półwytrawne.
Argaman – czerwona odmiana winogron pochodząca ze skrzyżowania portugalskiej odmiany sousão z carignan. Powstał z przeznaczeniem do mieszanek, by nadać winom koloru, jednak robi się zeń także wina odmianowe. Dobrze łączy się z merlotem, cabernetem, a solo służy do robienia głównie prostych codziennych win.

Regiony uprawy winorośli

Galilea (Galil)
Wzgórza Judei (Judean Hills)
Samson
Negev
Shomron

Galilea

Region leżący na samej północy kraju graniczący z Libanem i Syrią. Obejmuje subregiony: Wzgórza Golan, Górną Galileę i Dolną Galileę (podział nieoficjalny). Jest to region najbardziej idealny dla uprawy winorośli, dzięki wysokiemu położeniu winnic, różnicom temperatury i świetnym dobrze przepuszczalnym glebom.
Dolna Galilea ma najmniej winnic leżących wokół góry Tabor i najbardziej jednorodny profil glebowy (dominują tu gleby bogate w żelazo). Większy areał upraw maja Wzgórza Golan i Górna Galilea. W tych subregionach winnice rozrzucone są w różnych lokalizacjach północno-wschodniej części kraju, więc wiąże się to z dużymi różnicami terroir. Są tu i gleby

żwirowe, przepuszczalne, jak i wapienne, a także bogate w składniki mineralne, jak gleby wulkaniczne wokół Wezuwiusza.
Złożoność, świeżość i charakterystyczny sznyt tutejsze wina zawdzięczają wysokiemu położeniu winnic i dużym opadom, jak na tę szerokość geograficzną i klimat właściwie półpustynny.
Uprawia się tu zasadniczo szczepy międzynarodowe. Wśród czerwonych dominują południowe francuskie odmiany, jak carignan, mourvedre czy grenache, a także zawsze atrakcyjne cabernet sauvignon, merlot czy syrah. Jeśli chodzi o białe to najczęściej uprawia się sauvignon blanc i chardonnay, a poza tym semillon, chenin blanc i muscat aleksandryjski.
W Galilei robi się także wina musujące oparte na typowych szczepach używanych w Szampanii, czyli chardonnay i pinot noir.  Maja tu swoje winnice najwięksi i kluczowi producenci Izraela, czyli Carmel Winery, Barkan Winery i Golan Heights Winery.

Wzgórza Judei

Region obejmujący wzgórza otaczające Jerozolimę i rozciągające się dalej na zachód. Judean Hills to region, w którym winnice położone są na wzniesieniach aż po wysokość 1000 m n.p.m. Dominują tu gleby wapienne i tufy, nieco przypominające warunki glebowe w Burgundii. Być może dlatego między innymi dość dobre efekty przynosi tu uprawa odmian burgundzkich, takich jak chardonnay i pinot noir. Poza tym uprawia się tu caberneta, merlota, sauvignon blanc i rieslinga.
Jak w pozostałych górzystych regionach Izraela, wysoka ekspozycja winnic to ważny warunek dla produkcji win wyważonych mimo gorącego klimatu. Jest tu więcej opadów niż w regionie Negev, dni są gorące, a noce chłodne, dzięki czemu winogrona gromadzą cukry w dzień, a odpoczywają nocą.

Samson

Region położony pomiędzy wzgórzami Judei a wybrzeżem Morza Śródziemnego. Tutejszy klimat jest pod wpływem morza, więc lata tu są ciepłe, a zimy dość łagodne. Gleby regionu to głównie wapienie i gliny. Jak w pozostałych regionach izraelskich uprawia się tu odmiany międzynarodowe, a w tym południowe francuskie (carignan, mourvedre i grenache).
Carmel Winery, jako największy producent w Izraelu, także w tym regionie posiada swoje winnice.

Negev

Najcieplejszy region winiarski na świecie leżący na skraju Pustyni Syryjskiej. Pomimo tego absurdalnego położenia, jak na region winiarski, Negev ma tradycję winiarską, która sięga czasów starożytnych. Podobnie jak na Wzgórzach Judei czy w Galilei wysokie umiejscowienie winnic rekompensuje niska szerokość geograficzną położenia upraw. Tutejsze winnice

położone są na piaszczystych lub gliniastych glebach i wymagają nawadniania. Duże amplitudy dzienne pozwalają winorośli odpoczywać w nocy od upału, jednak zbyt duże wahania mogą uniemożliwić winiarzom robienie wina zrównoważonego, nie pozbawionego wyważonej kwasowości – jest to bowiem największe zagrożenie winnic położonych w tak ciepłym klimacie.
Mimo takich zagrożeń i niedogodności Carmel Winery już od dawna eksploruje te tereny, jako pierwszy producent na tej nieprzychylnej ziemi, i to z dobrym skutkiem.

Shomron

Region położony na północnym zachodzie kraju w pobliżu wybrzeża Morza Śródziemnego na południe od Hajfy. Obejmuje równinę Sharon i Mount Carmel. Klimat ma charakter śródziemnomorski, z ciepłymi latami i łagodnymi winami, to teren na wskroś winiarski. Uprawia się tu tradycyjnie szczepy międzynarodowe, zarówno czerwone jak i białe. To właśnie w tym regionie na Mount Carmel w 1882 roku powstała Carmel Winery założona przez Edmonda Jamesa de Rothschilda.

Liban

Liban to kraj Bliskiego Wschodu, w którym tradycje winiarskie sięgają czasów starożytnych, a w ostatniej dekadzie tradycje te przeżywają renesans. Odrodzenie libańskiego winiarstwa jest procesem dynamicznym, że pod koniec lat 90-tych XX w. w Libanie było niespełna 10 winnic, podczas gdy dziś jest ich ponad 30. Zdecydowania większość z nich znajduje się w głównym regionie – Dolinie Bekaa.

W czasach nowożytnych najstarszą winiarnią jest Chateau Ksara, założona przez księży jezuitów w połowie XIX w. Jako chrześcijanie żyjący w kraju muzułmańskim, jezuici mieli taka możliwość, by w celach obrzędowych produkować wino. W ten sposób powstała winnica, która oczywiście w sposób o wiele nowocześniejszy robi wina do dziś. I jest jedną z trzech, obok Chateau Kefraya i Chateau Musar, które tworzą historię libańskiego winiarstwa.

Winorośl została sprowadzona z Francji, dlatego uprawiane do dziś najważniejsze szczepy to najbardziej klasyczne francuskie odmiany. Sprowadzono wówczas cinsault, carignan, grenache, syrah, mourvedre, cabernet sauvignon, merlot oraz białe: ugni blanc, clairette i chardonnay. Ponadto Francuzi panowali na tych terenach na początku XX wieku, więc uzasadnia to wielki wpływ francuskiego sposobu produkcji wina na winiarstwo libańskie.

Obecnie ważną instytucją jest UVL (Union Vinicole du Liban) – czyli zrzeszenie producentów libańskiego wina, którego zadaniem jest promocja winiarstwa libańskiego, wspieranie jego rozwoju i utrzymywanie długiej tradycji winiarskiej tych terenów.

W 2000 roku powstały zasady prawa winiarskiego, które określiły zasady uprawy, produkcji, klasyfikację ze względu na procesy produkcji, ilość cukru w gronach, alkoholu, długość leżakowania w beczce itp. Nie jest to tak rozbudowane prawo, jak we Francji, ale na tym wzorcu bazowano.

Obecnie Liban posiada 2 tys. ha upraw i rocznie produkuje 6 mln butelek. Choć niektórzy producenci eksperymentują w nowych miejscach, takich jak Bhamdoun, Kfifane, Richmaya, Jezzîne, wschodnia Dolina Bekaa, to jednak znakomita większość upraw i winnice najważniejszych producentów znajdują się w zachodniej Dolinie Bekaa. Jest ona najważniejszym terroir w Libanie Powstaje tu 90% wszystkich win. Jest to długa i wąska dolina otoczona górami leżąca w centrum kraju, ciągnąca się z północy na południe około 65 km. Góry zapewniają uprawom ochronę przed pustynnym powietrzem ze wschodu i wilgotnym, morskim z zachodu. Region nie cierpi na susze, ponieważ regularny dopływ wody zapewniają mu wody roztopowe spływające z gór.

Obecnie najważniejsze szczepy uprawiane w Libanie to:
czerwone:
cabernet franc, cabernet sauvignon, carignan, cinsault, gamay, grenache, merlot, mourvèdre, petit verdot, syrah, tempranillo
białe:
chardonnay, gewurztraminer, merweh, muscat, obaideh, sauvignon blanc, semillon, ugni blanc, viognier

Większość z nich to znane odmiany na całym świecie. Warto zwrócić uwagę na dwie, które mają charakter lokalny.
Merwah – to biała odmiana stosowana głównie w produkcji win mieszanych. Najczęściej występuje w towarzystwie szczepu obaideh, tworząc wina wytrawne o dużym potencjale starzenia. Być może szczep jest klonem lub krzyżówka na bazie semillon, ale są to informacje nie potwierdzone. Sam merwah daje moszcz cytrusowy o nutach orzechowych, ale czasem brak mu wystarczającej kwasowości, by dawać wina monoszczepowe.
Obaideh – libański biały szczep używany do produkcji win odmianowych, mieszanek i araku, czyli mocnego trunku anyżowego flagowego w tym kraju. Owoce obaideh zawierają sporo cukru, mają niewysoka kwasowość, dają wina o kremowej konsystencji, aromatach miodowych i cytrusowych.

Mapy pochodzą ze strony: www.wineandvinesearch.com