Langwedocja i Roussillon

To region winiarski tuż nad Morzem Śródziemnym ciągnący się od Montpellier aż po granicę hiszpańską. Region ten jest najpoważniejszym regionem produkcji win regionalnych zwanych vin de pays we Francji. Większość dostępnych w sklepach win z tym oznaczeniem pochodzi właśnie z tej części Francji. Wino regionalne to takie, które pochodzi z danego regionu, ale nie musi spełniać żadnych wymagań konkretnej apelacji. Tutejsi winiarze mogą robić wina z międzynarodowych szczepów, z których nie robi się wina w tutejszych apelacjach. Jednak wśród wielkiej produkcji można znaleźć szereg świetnych win dużo wyższej jakości niż vin de table (stołowe) w dobrych cenach. Dużo zależy tu od producenta.

Tutejsze szczepy to:
syrah, grenache, mouvèdre, carignan, cinsault to najważniejsze szczepy czerwone;
białe to: grenache blanc, picpoul blanc, bourboulenc, clairette, marsanne, roussanne, rolle (vermentino), maccabeu blanc, ugni blanc (trebbiano).

Wielu z tych szczepów charakteryzować nie trzeba (patrz zakładka Szczepy), ale kilka to tutejsze specjalności. Grenache blanc, bourboulenc, clairette, marsanne, roussanne uprawia się przede wszystkim w Dolinie Rodanu. Picpoul blanc natomiast to odmiana biała, starożytna, pochodząca prawdopodobnie z terenów Langwedocji, której nazwa oznacza dosłownie „użądlenie ust”, co sugeruje kwasowość. najlepszym wcieleniem tej odmiany są wina z apelacji Picpoul de Pinet.

Rolle znane bardziej jako vermentino we Włoszech czy na Sardynii, to odmiana płodna, cytrusowa, atrakcyjnie świeża, nieco liściasta i uniwersalna. Przez to trochę nijaka, ale pasująca do wielu zastosowań kulinarnych.

Maccabeu, znane w Hiszpanii jako macabeo lub viura, jedno z najważniejszych tam białych gron, w południowej Francji jest marginalnym szczepem. Znane jest jako wino o dwóch twarzach: świeżej, subtelnie orzeźwiającej, jeśli zbierze się je wcześnie i leżakuje w tankach, a z drugiej strony miodowej, orzechowej i dość ciężkiej, jeśli zbiera się owoce późno i leżakuje w beczkach. jest dość neutralne, o lekkich nutach grejpfruta.

Ugni blanc, zwane trebbiano, to szczep, którego robi się bodaj najwięcej we Francji i Włoszech, gdzie ta odmiana funkcjonuje. Mimo to nie jest to zbyt znany szczep, ponieważ we Francji robi się zeń głownie brandy, a we Włoszech mieszanki – bez konieczności zamieszczania informacji na ten temat na etykiecie.  Daje wina uniwersalne, lekkie, kwasowe i przyjemne do picia.

Langwedocję i Roussillon traktuje się jako jeden region winiarski, a umownie dzieli się go na dwie części: Langwedocję mieszcząca się w departamentach Gard, Herault i Aude oraz Roussillon, które leży już w Katalonii w departamencie Pyrénées-Orientales, czyli tuż przy granicy z Hiszpanią.

Apelacje Langwedocji

Coteaux du Languedoc – to rozległy, zróżnicowany region, w którym powstaje naprawdę dużo dobrych win w dobrych cenach. Tutejsze wina robi się oczywiście z syrah, grenache, mourvedre, carignan, cinsault oraz grenache blanc, picpoul, clairette, roussanne, bourboulenc. Powstają tu zarówno wina czerwone, jaki i białe, i różowe. Jakość i różnorodność tych win wynika z dużego terenu i zależy od konkretnego umiejscowienia winnic i producenta. Tą apelacja oznaczone są wszystkie wina pochodzące z regionu, których nie nazwano żadną z wyodrębnionych tu apelacji, czyli, np.:

Faugères – to apelacja, w której powstają wina czerwone o ciekawych, dymnych, lukrecjowych i kawowych aromatach; warto wypić je około 5 lat po butelkowaniu; różowe oczywiście warto pić za młodu;
Saint-Chinian – leży w zachodniej części Coteaux du Languedoc, powstają tu wina czerwone i różowe, raczej do picia za młodu;
Claitette du Languedoc – robi się tu wina białe, wytrawne i półsłodkie.
Picpoul de Pinet – to mała apelacja win białych zrobionych ze szczepu picpoul o charakterystycznym, kwasowym, mineralnym, mocnym charakterze (Anglicy mówią o nim lip-stinger, czyli szczypiące w usta).

Minervois i Saint-Jean de Minervois – robi się tu wina z typowych wyżej wymienianych już szczepów, a dodatkowo pojawiają się tak mało znane szczepy jak terret blanc. Tutejsze wina są dość solidne, przyjemnie skoncentrowane, a wiele z nich to całkiem długowieczne egzemplarze. Saint-Jean de Minervois to apelacja dobrze znana z aromatycznych, słodkich, ale zwykle finezyjnych muscatów robionych ze szlachetnych gron muscat blanc à petit grains.

Corbières – tutejsze wina robi się z typowych szczepów; czerwone to naprawdę interesujące wina – miewają ciekawe ziołowe aromaty, z dodatkiem morwy, lukrecji, a starsze ze zwierzęcymi akcentami. Z tej apelacji wyodrębniono jeszcze AOC Fitou – wina pełniejsze, bardziej złożone i długowieczne.
Limoux – leży nieco na zachód, powstają tu dobre wina musujące robione metodą tradycyjną; Blanquette de Limoux robi się zasadniczo na bazie mauzac, a Crémant de Limoux z dużym udziałem chardonnay; wina czerwone wprowadzono do apelacji już w XXI wieku.

Cabardès – to najdalej na zachód wysunięty podregion Langwedocji, dlatego może robi się tu wina trochę podobne do tych z Sud-Ouest (czyli region zwany po prostu południowym zachodem) ze szczepów: merlot, cabernet franc, syrah, grenache, cabernet sauvignon – wyjątkowe francuskie połączenie.

Mireval, Frontignan, Lunel – to trzy apelacje sławne ze słodkiego muscata, niestety różnej jakości.

Apelacje Roussillon

Wina z tego regionu kojarzą się przede wszystkim z apelacjami win słodkich – tzw. vdn, czyli vin doux naturel, jednak powstaje tu wiele win wytrawnych, niewzmacnianych.

Côtes du Roussillon (i CdR Village) – tutejszy klimat jest gorętszy, a kultura już katalońska, więc wina także mają inny charakter niż w Langwedocji. Dość ciepłe, owocowe z wyraźną śliwkową nutą; szczepy używane tutaj to grenache, carignan, syrah, mourvedre, cinsault oraz grenache blanc, roussanne, marsanne, vermentino, maccabeu blanc.
Wina z apelacji Côtes du Roussillon Village są nieco bardziej skoncentrowane i pikantne.

Collioure to także apelacja win wytrawnych, mało znana w Polsce, robi się tu wina czerwone z dużym udziałem grenache, które mogą być naprawdę długowieczne, oraz wina różowe. Od 2003 r. można w tej apelacji robić ciekawe wina białe na bazie grenache blanc i grenache gris.

Dumą regionu są jednak wina słodkie. Powstają tu tzw. wina vin doux naturel, czyli wina wzmacniane (dodatkiem alkoholu wysokoprocentowego) w trakcie fermentacji – zwykle w połowie, żeby zachować cukier resztkowy. Wydajność dla tych win nie może przekroczyć 30 hl z hektara, a ich produkcja zakłada użycie następujących szczepów:
grenache noir, grenache blanc, maccabeu, muscat (aleksandryjski lub muscat á petits grains) oraz grenache gris i malvoisie du Roussillon (zwana też tourbat).

Grenache gris to trzecia odmiana grenache, po grenache noir czy blanc. Grenache gris to mutacja czerwonego grenache o szaro-rózowym kolorze owoców, jak w przypadku wszystkich odmian typu gris. To odmiana lubiąca suche i ciepłe środowisko, dająca wino o morelowym aromacie. Niezwykłą rzadkością są wina monoszczepowe z grenache gris.

Tourbat, czyli malvoisie du Roussillon to jedna z odmian malvasia, prawdopodobnie pochodzący z Grecji, uprawiany obecnie głównie na Sardynii. W Roussillon jest coraz większą rzadkością, ma duże i ciężkie owoce, które bardzo obciążają krzewy, więc odmianę tę ciężko się uprawia, szczególnie, że jest bardzo mało wydajna. Daje aromatyczne, mineralne wina, z nutami dymu.

Najważniejsze apelacje Roussillon dla win słodkich to:

Rivesaltes – tutejsze wina można sklasyfikować następująco:
grenat – młode czerwone wina słodkie, owocowe, leżakowane bez dostępu powietrza min. 1 rok (nie ma nawet w wyglądzie śladów utlenienia) – troche przypomina porto ruby;
ambré – robione z białych gron, starzone w beczkach dębowych (czyli z dostępem powietrza) min. 2 lata, wówczas nabierają bursztynowego koloru;
tuilé – robione z czerwonych gron, starzone w beczkach dębowych (czyli z dostępem powietrza) min. 2 lata; wówczas nabierają koloru ceglastego; nieco przypomina porto tawny;
hors d’Age – określenie dotyczące win dłużej leżakowanych (minimum 5 lat) bądź to rivesaltów z białych, bądź to z czerwonych gron; zazwyczaj są mocno utlenione; przypomina starsze tawny.

Maury – to mała apelacja wydzielona z Rivesaltes ze względu na wysoką jakość tutejszych win. Znakomita większość to wina czerwone, nie utlenione. Mimo leżakowania sprawiają wrażenie żywych, owocowych. Winifikacja w tradycyjny sposób przebiega tak, że po fermentacji w beczkach przelewa się do gąsiorów szklanych. Wino dojrzewa w nich na powietrzu i poddane jest skrajnym temperaturom przez rok. Następnie przelewa się wino do dębowych beczek. W ten sposób powstają wina, które przy długiej obróbce wciąż zachowują swój owocowy charakter.

Banyuls – w tej apelacji leżącej na samej granicy z Hiszpanią u stóp Pirenejów, robi się naprawdę świetne wina wzmacniane. Tutaj także można wyróżnić banyuls ambré, tuilé, a ponadto:
Rimage lub Vintage – czyli leżakowane krótko w beczkach (6-12 miesięcy), żeby zachować charakter młodego wina, potem dłużej w butelkach, pochodzące z naprawdę dobrego rocznika – przypomina porto vintage;
Vintage Mise Tardive – czyli leżakowane dłużej w beczkach, potem krócej w butelkach i pochodzące z jednego przyzwoitego roku; nieco przypomina porto LBV.
Banyuls Grand Cru – taka apelacja tyczy win z tej samej części Roussillon, lecz wina muszą spełniać bardziej rygorystyczne warunki (większa koncentracja, 75% grenache, leżakowanie w dębie min. 2,5 roku).

Muscat de Rivesaltes – to apelacja stworzona wyłącznie dla słodkich win robionych ze szczepu muscat (zarówno aleksandryjski, jak i muscat á petits grains – czyli dużo szlachetniejszy); są to wina świeże, owocowe, raczej do szybszej konsumpcji. Tym różnią się od langwedockich, że tamtejsze jednak w większości powstają ze szlachetniejszej odmiany muscata, czyli muscat á petits grains.