Moc szampana – tego niecodziennego trunku – bierze się głównie stąd, że jest on produkowany w tak odmienny, pracochłonny i czasochłonny sposób (patrz: Produkcja win). Efekt tych wysiłków w przypadku dobrego szampana może być jednak naprawdę zachwycający.
Jeden z ciekawszych domów szampańskich – Billecart-Salmon
Siedlisko
Szampania to najbardziej wysunięty na północ region winiarski Francji. Klimat jest tu dość chłodny, a średnia temperatura lipca wynosi ok 19°C.
Gleby w Szampanii to głównie porowate wapienie, które dobrze zatrzymują wodę. Większość winnic leży na pagórkowatym, łagodnie pofałdowanym terenie w dolinach rzek. Największym zagrożeniem winnic w Szampanii są przymrozki.
Szczepy
Pinot noir, pinot menieur i chardonnay – to trzy najważniejsze szczepy Szampanii. Wiele szampanów to oczywiście kupaże tych trzech szczepów. Na etykiecie pojawia się informacja Blanc de Blancs, jeśli wino zrobiono wyłącznie z chardonnay.
O ile pinot noir czy chardonnay nie trzeba przedstawiać, to pinot meunier jest szczepem znanym przede wszystkim z Szamapanii i jednocześnie koniem pociągowym produkcji tutejszych znakomitych win musujących. Pinot meunier to ciemna odmiana winogron, której nazwa dosłownie oznacza „młynarza”, a tyczy się mącznego wyglądu spodniej strony liści tej odmiany. W porównaniu z dwiema szlachetnymi odmianami, pinot meunier dojrzewa wcześniej i jest bardziej wytrzymały na chłody. Ale za to nie starzeje się zbyt dobrze, więc bez pomocy chardonnay czy pinot noir, nie bardzo może tworzyć szampana solo. Czasem powstają zeń lekkie różowe wina musujące przeznaczone do szybkiego spożycia. Samo meunier daje wina bardziej kwasowe niż pinot noir, jaśniejsze, owocowe, z sugestią dymu. Uprawia się go także w krajach niemieckojęzycznych, gdzie znany jest jako schwarzriesling.
Poza trzema kluczowymi szczepami Szampanii, można w tym regionie uprawiać jeszcze cztery inne, mające obecnie marginalne znaczenie: petit meslier, pinot blanc, pinot gris (fromenteau gris) i arbane (arbanne).
Pinot gris i pinot blanc to szczepy dobrze znane w innych regionach, natomiast petit meslier to szczep biały, będący potomkiem gouais blanc i savagnin. Daje wina hojnie owocowe z nutami ziół (nasadzenia w Szampanii to zaledwie 1% wszystkich upraw). Arbanne to także biała odmiana, starożytna, rosnąca w Szampanii w laboratoryjnych ilościach, a wina monoszczepowe z tej odmiany robi bodaj jeden dom szampański w całym regionie.
Domy kupieckie i właściciele winnic
Większość nawet najbardziej znanych marek szampanów to nazwy kupców (négociants), czyli takich producentów, którzy skupują winogrona z różnych winnic i robią szampana pod własnym nazwiskiem. Tylko niewielki odsetek winiarzy robi wina z winogron z własnych upraw. Dwa znane domy winiarskie Louis Roederer i Bollinger słyną wręcz z tego, że same zapewniają sobie owoce do produkcji aż w 3/4 swoich potrzeb. Cała reszta producentów opiera się na gronach zakupionych z różnych winnic.
Szampany rocznikowe
Większość szampanów to wina nierocznikowe, ponieważ powstają z mieszanki przynajmniej dwóch roczników. Tylko w najlepszych latach robi się szampany rocznikowe, czyli powstające ze zbiorów z jednego roku. Oczywiście rok zbioru jest wówczas określony na etykiecie.
Apelacja i zasady prawne
Należące do apelacji Champagne winnice podzielone są według systemu zwanego „drabiną zbiorów” (échelle de crus). W tym systemie, w którym jakość oznacza się procentowo, najlepszą jakość określoną jako 100% – mają posiadłości z określeniem Grand Cru (jest ich w Szampanii 17). Nieco niższą jakość – na poziomie 90-99% – mają posiadłości z oznaczeniem Premier Cru. Pozostałe siedliska z wynikiem min. 77% nie mogą używać tych dwóch określeń na etykiecie.
Podregiony
Najważniejsze i najbardziej prestiżowe to: Montagne de Reims, Cote de Blancs i Vallee de la Marne, które leżą na południe od Reims w trójkącie Reims – Épernay – Châlons-sur-Marne. Pozostałe, czyli Côte des Bar i Côte de Sézanne – są mniej prestiżowe.
Montagne de Reims – to rozległy płaskowyż, leżący na południe od Reims; region nie jest jednolity ani pod względem mikroklimatu, ani pod względem gleby; winnice Grand Cru – wszystkie rosną na glebach wapiennych; na terenie tego podregionu znajduje się 9 z 17 winnic Grand Cru, a najbardziej znane to Mailly, Verzenay, Verzy, Ambonnay i Bouzy (przede wszystkim znane z pinot noir); a wśród Premier Cru najbardziej znane siedliska to Villers-Marmery i Trépail (chardonnay).
Côte de Blancs – ciągnie się na południe od Épernay słynie, jak sama nazwa wskazuje, głównie z białych gron uprawianych na wapiennych glebach. Najbardziej prestiżowe siedliska to te z oznaczeniem Grand Cru: Cramant, Avize, Oger, Le Mesnil sur Oger i Chouilly.
Vallee de la Marne – na zachód od Épernay leży podregion słynący z upraw pinot meunier; ten szczep, który późno pączkuje i wcześnie dojrzewa, a winom daje owocowy sznyt, jest niedoceniany, ale niezwykle ważny, bo dzięki niemu można „zmiękczyć” niejeden szorstki kupaż.
Côte des Bar – z tego regionu odseparowanego od pozostałych i wysuniętego najbardziej na południe pochodzi niemal połowa win z pinot noir, a większość domów kupieckich używa gron z tego regionu do produkcji win nierocznikowych.
Côte de Sézanne – to tereny na południe i południowy zachód od Côte de Blancs; wina pochodzące z tych terenów są zwykle bardziej owocowe, ale mniej finezyjne i eleganckie. Według échelle de crus tutejsze owoce oceniane są poniżej Premier Cru czyli na około 87-85% jakości.
Lista 44 premier crus w Szampanii:
Avenay, Bergères-les-Vertus, Bezannes, Billy le Grand, Bisseuil, Chamery, Champillon, Chigny les Roses, Chouilly, Coligny, Cormontreuil, Coulommes la Montagne, Cuis, Cumières, Dizy, Ecueil, Etrechy, Grauves, Hautvillers, Jouy les Reims, Les Mesneus, Ludes, Mareuil sur Aÿ, Montbré, Mutigny, Pargny les Reims, Pierry, Rilly la Montagne, Sacy, Sermiers, Taissy, Tauxières, Tours-sur-Marne, Trépail, Trois Puits, Vaudemanges, Vertus, Villedommange, Villeneuve Renneville, Villers Allerand, Villers aux Noeuds, Villers Marmery, Voipreux oraz Vrigny.
