To kraina, która w Hiszpanii, kojarzy się z musującymi winami cava, które osiągnęły już światową sławę, jak z Andaluzją kojarzą się hiszpańskie wina wzmacniane.
Jednak Katalonia, to nie tylko cava. Region leży na północno-wschodnim wybrzeżu Hiszpanii, nad Morzem Śródziemnym tuż przy granicy z Francją. W jego obrębie znajdują się następujące DO:
Alella, Catalunya, Conca de Barberà, Costers del Segre, Empordá, Montsant, Penedès, Pla de Bages, Priorat, Tarragona, Terra Alta i oczywiście D.O.Cava (choć te wina mogą pochodzić z różnych regionów hiszpańskich, tu jest ich pierwotne źródło).
Nad samym morzem kolejno od południa leżą Tarragona i Penedès.
Tarragona
To region mało znany, robiący dość proste wina czerwone i białe ze szczepów
białe: macabeo, xarel-lo, parellada i garnacha blanca;
czerwone: mazuelo (carignan), garnacha i tempranillo (ull de llebre).
Penedès
Winnice Penedes
To apelacja znana przede wszystkim z wyśmienitych białych win. Większość upraw tutaj stanowią właśnie odmiany białe.
Można tu uprawiać:
białe: chardonay, xarel-lo, parellada, malvasia, riesling, macabeo, sauvignon Blanc, moscatel de Alejandría;
czerwone: garnacha tinta, syrah, monastrell, merlot, pinot noir, cabernet sauvignon, tempranillo (ull de llebre), mazuelo (cariñena czyli samsó).
Region Penedès dzieli się na trzy obszary:
najniżej położony, tuż nad morzem, Baix Penedès (do 250 m n.p.m.) – tutejsze wina dają wina codzienne,
Penedès Central (Mitja Penedès), czyli pośredni, o wysokości od 250 do 500 m n.p.m., skąd winiarze biorą grona o wyższej kwasowości, a wina z nich powstające są zdecydowanie bardziej złożone;
najwyżej położony Alt Penedès (powyżej 500 m nawet do 800 m n.p.m.), gdzie rosną grona na jedne z najlepszych win Katalonii, klimat jest trudniejszy, wydajność mniejsza, ale ważny jest tutejszy specyficzny mikroklimat.
Jeśli chodzi o wian czerwone, zwykle są dość lekkie, proste, bezpretensjonalne i mało znane. Penedès to jednak ojczyzna win białych, bądź to w formie spokojnej: owocowe, cytrusowe, z jabłkowym aromatem, bądź w formie musującej. Najbardziej znakomite cava pochodzą właśnie z Penedès z rejonu Sant Sadurni d’Anoia.
Cava robi się metodą tradycyjną, ale ma mimo to niższe ceny niż szampan, więc od wielu lat jest najchętniej kupowanym winem musującym. Winogrona muszą pochodzić z winnic, które mają prawo do D.O. Cava, większość z nich znajduje się w Penedès, reszta w Katalonii, a od niedawna można cava robić także w Walencji czy Extremadurze itd.
Główne odmiany dla cava to:
parellada – dająca ciało i kremową strukturę wina;
macabeo – daje rześkość i kwasowość;
xarel-lo – które daje winom musującym złożoność, dojrzałość i dobrą strukturę.
Czasem do cava winiarze dodają chardonnay.
Cava Rosat A.Torello
Różowe cava powstaje z odmiana garnacha, monastrell i trepat.
Wielką zaletą cava jest znakomita łatwość w piciu i przyjemność, jaką daje, bez względu na złożoność dłużej leżakowanych egzemplarzy.
Montsant
To apelacja wydzielona z regionu Tarragona. Z Montsant z kolei wyabstrahowano maleńką apelację, która robi na świecie furorę, czyli Priorat.
W Montsant robi się zarówno czerwone, jak i białe wina, a także wysokiej jakości wina koszerne.
Powstają tu wina ze szczepów:
czerwone: garnacha tinta, cariñena (mazuelo), cabernet sauvignon, merlot, syrah, tempranillo, picapoll negro, monastrell, garnacha peluda, garnacha roja,
białe: garnacha blanca, garnacha gris, chardonay, macabeo, moscatel de grano menudo, pansal, parellada.
Powstające tu wina nie mogą konkurować z tym z Prioratu, ale na pewno mogą być ciekawszą propozycją, kiedy pragniemy kupić wino w dość dobrej relacji jakość-cena, ponieważ wina z Prioratu są zawsze drogie.
Koszerne wina z Montsant powstają z selekcjonowanych gron, winorośl nie może być chemicznie nawożona, a drożdże użyte do robienia tych win mogą pochodzić jedynie z samych winogron. Ponadto winifikacja wina koszernego jest o wiele bardziej skomplikowana i wymaga zatwierdzenia go przez miejscowego rabina.
Priorat
To już niemal legendarne miejsce. Po winach z regionu Rioja to chyba najbardziej pożądane miejsce pochodzenia wina hiszpańskiego. Jako drugi region po Rioja dostał oznaczenie DOCa (po katalońsku DOQ), czyli Denominación de Origen Calificada.
Tutejszy klimat na terenach już głębiej wsuniętych w ląd niż inne katalońskie apelacji. Lato jest tu upalne, długie i suche. Zimą zdarzają się jednak przymrozki. Większość winnic rośnie na powulkanicznych glebach (z łupkami, żwirami i gliniastym podłożem).
Uprawia się tu przede wszystkim czerwone odmiany (90%). Prawo pozwala na uprawę następujących szczepów:
białe: garnacha blanca, macabeo, pedro ximénez, chenin blanc, moscatel de Alejandría, moscatel de grano menudo (muscat blanc à petits grains), xarel-lo, picapoll blanc (francuskie picpoul z Langwedocji);
czerwone: garnacha, mazuelo (cariñena), garnacha peluda (mutacja grenache, zwana czasem lledoner pelut), cabernet sauvignon, cabernet franc, tempranillo (ull de llebre), pinot noir, merlot, syrah, picapoll negro (picpoul noir z południa Francji).
Tutejsze wina są absolutnie wyjątkowe: zwykle bardzo skoncentrowane, pełne, ciężkie, o ciemnym, intensywnym kolorze, nutach suszonych owoców, rodzynek i fig. Wybitne czerwone wina robi się z garnacha i cariñena, a także z cabernet, merlot i syrah.
Rzadkie białe wina robi się często z gron garnacha blanca – leżakuje w dębowych beczkach, co daje im dość specyficzny aromat orzechów i miodu gryczanego.
Terra Alta
Leży najbardziej na południe spośród katalońskich apelacji. Powstaje tu dużo prostych, codziennych win, które bardzo przyjemnie się pije, a których sporo można spotkać na półkach polskich sklepów. Warto próbować tych z syrah, garnacha i bardzo specyficznych, czasem sprawiających wrażenie utlenienia (orzechowe nuty) win białych z garnacha blanca.
Pozostałe apelacje, czyli Alella, Conca de Barberà, Costers del Segre, Empordá i Pla de Bages, mają raczej znaczenie lokalne.
Oznaczenie D.O. Catalunya – czy właściwie dla win dobrej jakości , ale pochodzących z dowolnej części Katalonii.
