Andaluzja to piękny region hiszpański leżący na południowym zachodzie kraju, do której należą następujące apelacje:
Condado de Huelva, Jerez y Manzanilla, Montilla-Moriles, Málaga.
Condado de Huelva
To mało znana u nas apelacja win, z winnic położonych na piaszczystych, wapiennych glebach o intensywnym ceglastym kolorze. Znajduje się ona nad samum Atlantykiem wokół miasta Huelva. Uprawia się tu głównie białe winogrona odmiany lokalnej zalema (ponad 80%), a poza tym: moscatel, pedro ximenez, palomino (zwane czasem listan). Zalema to szczep lokalny, pochodzacy z tych terenów w południowej hiszpanii i dający świeże, lekkie wina o aromacie jabłek z sugestią ziół.
Tutejsze wina to:
Condado de Huelva joven – czyli młode białe wina o zawartości alkoholu od 10-14 %; podczas fermentacji tych win temperatura nie może przekraczać 20°C, a zwykle utrzymuje się niższą, żeby zachowac świeżość;
Condado de Huelva – robione metodą tradycyjnej fermentacji, ale nie starzone;
Condado de Huelva traditional – robione za pomocą tradycyjnej fermentacji i leżakowane rok po zbiorach, owocowe, zawierające od 11-13% alkoholu.
WZMACNIANE
Condado Pálido – wytrawne, złotawe, lekko goryczkowe, o zawartości alkoholu ok.15-17%, starzone metodą solera dojrzewają min. 2 lata;
Condado Viejo – mocno aromatyczne, o kolorze bursztynowym, od wytrawnych po półsłodkie, aksamitne, o zawartości alkoholu ok. 15-23%;
Generoso de licor – dojrzewające przez minimum 2 lata, o zawartości min. 17%, występujące w wersjach od wytrawnej po słodką (pale dry, pale cream, medium, cream).
Jerez i Manzanilla
Leży na południe od Condado de Huelva – także nad oceanem, to najbardziej chyba znana hiszpańska apelacja, ponieważ każdy – nawet nie winoman – słyszał o jerez (sherry-xeres).
Miasta Jerez de la Frontera, Puerto de Santa Puerto de Santa María i Sanlúcar de Barrameda tworzą sławny złoty trójkąt Andaluzji i na tym terenie powstają jedne z najlepszych win wzmacnianych na świecie. Tutejszy klimat – łagodne zimy i gorące lata oraz gleby – czysta biała kreda zwana tu albariza, sprawiają, że nigdzie nie znajdzie się miejsce, w którym mogłyby powstać równie szlachetne trunki wzmacniane.
Sherry powstaje z trzech najważniejszych szczepów: palomino fino, moscatel de Alejandria (muskat aleksandryjski) oraz pedro ximenez (wszystkie opisane w zakładce szczepy białe).
Sherry powstaje przez dodanie destylatu zwykle po fermentacji – jest to kluczowe dla produkcji i różni zasadniczo sherry od wielu innych win wzmacnianych (np. porto, gdzie fermentacja jest przerywana, żeby zachować słodycz). Tak więc bazowe wino dla sherry jest winem wytrawnym, a wszelkie słodkie wariacje na temat sherry są wynikiem dosłodzenia (o tym poniżej).
Manzanilla
Rodzaje sherry to dwa główne: fino i oloroso, a następnie odmiany pochodne: amontillado, cream (i inne, mniej znaczące).
Fino (główne)
-dojrzewa w najchłodniejszych częściach piwnic w dębowych beczkach wypełnionych winem w 5/6 pojemności;
-dojrzewanie biologiczne en flor – na powierzchni wina gromadzi się kożuch drożdżowy, a od jego grubości zależy jakość fino – gruby flor chroni jasny kolor wina i wzbogaca bukiet;
-leżakowanie min. 3 lata w tym metodą solera (o tym poniżej);
bardzo delikatne i słonawe fino z Sanlúcar de Barrameda nazywa się Manzanilla
Amontillado
-powstaje, kiedy kożuch na fino nie jest zbyt gruby i drożdże obumierają, wino utlenia się, ciemnieje i nabiera charakterystycznych aromatów orzechowych;
wytrawne lub półwytrawne.
Może być dalej alkoholizowane do 18-19% i leżakowane nawet do 40 lat jak oloroso.
Oloroso (główne)
-po selekcji win bazowych (po fermentracji i alkoholizowaniu) te bardziej ekstraktywne i ciemniejsze, trafiają jako baza do oloroso; na tych flor nie tworzy sie wcale lub bardzo szybko obumiera, a wino utlenia się i ciemnieje;
-leżakują w wypełnionych beczkach 550-litrowych w najcieplejszym miejscach winnicy;
-półwytrawna ze słodką nutą do półsłodkiej;
Solera
Cream
-słodkie sherry, które powstaje przez dosłodzenie oloroso za pomocą koncentratu gronowego (tańsze) lub za pomocą aroppe, czyli skarmelizowanego (podgrzewanego) moszczu z winogron często podsuszanych (droższe i szlachetniejsze);
pale cream to dosładzane jasne sherry – bardzo mało szlachetne
Metoda solera to sposób na dojrzewanie sherry i wielu innych win wzmacnianych; dębowe beczki układa się na sobie na kilku poziomach. Do butelek trafia wino z najniższego poziomu (około 30% zawartości). Ubytek uzupełnia się winem leżakującym na poziomie wyżej i tak do góry. Na samym szczycie znajdują się więc najmłodsze partie wina.
Montilla-Moriles
To z kolei apelacja leżąca na południu prowincji Kordoba. Apelacja znana jest z produkcji win zbliżonych do sherry, na czele z winami słodkimi i ciężkimi jak syrop ze szczepu pedro ximenez. Ponadto powstają tu wina wieloszczepowe niewzmacniane, proste i świeże, do picia za młodu.
Wina wzmacniane w Montilla-Moriles to:
fino – jasne, słomkowo-żółtawe, wytrawne, lekko kwasowe z nutą orzechowo-migdałową, o zaw. alkoholu 14-15%, w Hiszpani pije się je z lemoniadą czy wodą gazowaną, solo jest świetne w towarzystwie oliwek, jako aperitif;
amontillado – wytrawne lub półwytrawne, o ciemniejszym, bursztynowo-złotym kolorze, aksamitne, o aromacie orzechów laskowych i zaw.alk. około 16-21% (najczęściej 16-18%)
oloroso – wytrawne lub półwytrawne o mahoniowym, ciemnym kolorze, bardzo aromatyczne, orzechowo, drzewne, palone aromaty, zawartość alkoholu 16-20%
pedro ximenez – robione wyłącznie z tej odmiany, deserowe, ciężkie i słodkie o intensywnym aromacie suszonych owoców, fig i daktyli, migdałów itp., o zaw. alk. od 10-16%
Málaga
To z kolei apelacja win przede wszystkim słodkich, inna produkcja to mało znane i mało znaczące strefy winiarskie. Apelacja leży nad Morzem Śródziemnym, wokół miasta Málaga.
Robi się tu wina likierowe, zawiesiste, gęste i ciężkie. Głównie ze szczepów pedro ximenez i moscatel. Najbardziej tradycyjną metodą robienia malagi jest metoda podsuszania gron na słomianych matach, ale część win w tym regionie powstaje tak, jak wina doux naturel we Francji – czyli wina wzmacniane z przerwaną fermentacją. Wiele z nich starzy się metoda solera jak sherry.
Tradycyjnie (średnio) malaga leżakuje 2 lata, ale wyróżnić można także
palido – młoda malaga;
noble – dojrzewająca 2-3 lata;
añejo – dojrzewająca 3-5 lat,
trasañejo – minimum 5 lat.
Ciekawym rodzajem jest Malaga Lacrimae Christi (łzy Chrystusa) – takie wino, do którego używa się moszczu niewyciskanego, ale swobodnie obciekającego.
Na etykiecie malagi pojawić się mogą także określenia jej koloru:
blanco – biała
dorado – złota
rojo-dorado – czerwone złoto
oscuro – ciemna
negro – czarna
